Het VUB Palestine Solidarity Network en de Universiteitsmedewerkers voor Palestina uiten in een open brief hun ongenoegen over uitspraken van rectoren Jan Danckaert (VUB) en Annemie Schaus (ULB). De brief verscheen op nieuws website Apache en werd ondertekend door 280 mensen, waaronder 200 medewerkers van beide universiteiten. In de brief hekelen ze het gelijkstellen van antizionisme aan antisemitisme.
Olie op het vuur
De aanleiding van de polemiek is terug te brengen naar de rellen van vorige week in Amsterdam, waar Israëlische voetbalsupporters en pro-Palestijnse demonstranten met elkaar op de vuist gingen. VUB-rector Danckaert opperde dat antisemitisme niet getolereerd mag worden en wees daarbij op leuzen als “geen zionisten in onze wijken” als een directe oproep tot geweld tegen Joden.
Volgens de schrijvers van de brief negeren de rectoren bewust het onderscheid tussen zionisme en antisemitisme. Ze noemen de uitspraken anti-intellectueel en wijzen op het uitstellen van een panelgesprek aan de VUB, wat volgens hen een beperking is van de vrijheid van meningsuiting.
Wat is dan het verschil?
Antisemitisme is een specifieke vorm van haat en discriminatie gericht tegen joden als religieuze, etnische, of culturele groep. Deze spijtige praktijk is eeuwen oud en liet doorheen de joodse geschiedenis diepe wonden na: van middeleeuwse pogroms tot de genocidale praktijken van nazi-Duitsland, en van subtiele maatschappelijke uitsluiting tot expliciete gewelddaden.
Antisemitisme is een ideologie die mensen reduceert tot een karikatuur, hen verantwoordelijk houdt voor wereldproblemen, en hen dehumaniseert.
Zionisme daarentegen is, in essentie, een nationale beweging die ontstond in de late 19e eeuw als reactie op het antisemitisme dat joden overal ter wereld ondervonden. Het streeft naar de oprichting van een joodse staat in het historische land van Israël, dat door velen als het thuisland van het joodse volk wordt beschouwd.
Hoewel zionisme vandaag de dag een brede waaier aan overtuigingen en politieke benaderingen omvat, blijft de kern ervan geworteld in de zelfbeschikking van het joodse volk.
Shutterstock
Oppassen geblazen
Dus als je schreeuwt: “Geen zionisten in onze wijk.” Wil je dan direct joden gaan vervolgen en in concentratiekampen steken? Dat laten we aan de overtuigingen van de verkondiger.
Het is cruciaal om te erkennen dat zionisme niet per definitie een synoniem is voor de acties van de Israëlische regering of het beleid ten aanzien van Palestijnen.
Zoals iedere nationale beweging, wordt zionisme gekenmerkt door interne discussie, diverse stromingen, en kritiek op de eigen instituten. Kritiek op Israël automatisch te bestempelen als kritiek op het zionisme — en daarmee indirect als antisemitisme te beschouwen — is niet alleen een logische fout, maar ondermijnt ook legitieme discussies over mensenrechten en geopolitiek.
Het is van fundamenteel belang te begrijpen dat antisemitisme niet beperkt is tot kritiek op het zionisme of Israël. Veel antisemitisme heeft geen enkele relatie met het Israëlisch-Palestijnse conflict en vindt zijn wortels in diepgewortelde vooroordelen die eeuwen teruggaan.
Toch worden in sommige gevallen antisemitische denkbeelden verhuld onder het mom van antizionisme, waarbij joden wereldwijd collectief verantwoordelijk worden gehouden voor het handelen van Israël. Een beetje vergelijkbaar met het veroordelen van alle Russen voor de oorlog die Putin viert in Oekraïne.
