Sommige gezinnen cashen door een combinatie van leefloon en sociale voordelen 4.000 euro per maand.
N-VA wil komaf maken met het cumuleren van leeflonen en sociale voordelen. Bart de Wever heeft een duidelijke boodschap: wie een leefloon krijgt, moet niet meer kunnen incasseren dan iemand die werkt voor een minimumloon. De hervormingsplannen raken een gevoelige snaar in het politieke landschap, maar wie het huidige systeem tegen het licht houdt, kan niet anders dan toegeven dat het scheef zit.
Cumuleren als een pro
In België geldt het leefloon als laatste reddingsboei voor wie niet rondkomt. Maar dat is lang niet het enige duwtje in de rug. De federale REMI-tool laat OCMW’s toe om aanvullende steun toe te kennen wanneer het basisbedrag – 1.288 euro voor een alleenstaande of 1.741 euro voor een gezinshoofd – onvoldoende blijkt. Daar bovenop komt nog het Groeipakket, oftewel het oude kindergeld, dat elk kind gegarandeerd krijgt. Voor leefloners komen daar nog extra toeslagen bij: 71 euro per kind voor de eerste twee, en 105 euro voor het derde kind en meer.
Een fictief voorbeeld van HLN illustreert de omvang van dit systeem. Een alleenstaande moeder met twee kinderen, die recht heeft op leefloon én de maximale toeslagen via het Groeipakket, ziet elke maand 2.243 euro op haar rekening verschijnen. Voeg daar nog voordelen zoals huursubsidies, energiekorting en sociale tarieven bij, en het bedrag loopt nog verder op. Voor sommige gezinnen tikt de teller moeiteloos aan richting de 4.000 euro per maand.
Verontrustende cijfers
De toename van leefloners en cumulaties blijft stijgen. In Vlaanderen alleen al combineerden meer dan 40.700 gezinnen in 2022 hun leefloon met het uitgebreide Groeipakket. In 2019 waren dat er nog maar 24.056. Het kost de Vlaamse Overheid 115,57 miljoen euro, tegenover ‘slechts’ 73,96 miljoen drie jaar eerder.
De oorzaken van deze stijging worden toegeschreven aan de opeenvolgende crises die gezinnen financieel in ademnood brachten én de komst van duizenden Oekraïense vluchtelingen.
Een cultuur van afhankelijkheid?
Volgens Vlaams parlementslid Tomas Roggeman (N-VA) werkt het systeem zichzelf tegen. “In sommige gezinnen stapelen de uitkeringen zich zodanig op dat de financiële prikkel om te werken volledig verdwijnt. Het creëert een cultuur waarin niet-werken genormaliseerd wordt, en dat kan niet de bedoeling zijn.”
De oplossing?
Begrenzen. Een plafond op het totale bedrag aan sociale voordelen en uitkeringen, zodat werken altijd aantrekkelijker is dan thuis blijven. “Het is onaanvaardbaar dat een huishouden met meerdere leefloners meer inkomen heeft dan iemand die werkt aan een minimumloon,” aldus Roggeman.
De ‘stop’ van De Wever
De Wever trekt die redenering door naar het federale niveau. Een centraal register moet in kaart brengen wie welke voordelen ontvangt. Op basis daarvan wil men een maximumplafond vastleggen. Sociale voordelen zoals energiekorting, goedkopere kinderopvang of voordelig openbaar vervoer zou je niet zomaar kunnen blijven cumuleren.
Daarnaast wil de N-VA een nog radicalere koers varen: de steun voor langdurig werklozen en leefloners vijf jaar lang niet indexeren, en werkloosheidsuitkeringen beperken tot één of twee jaar, afhankelijk van iemands werkverleden. Maar die boodschap jaagt die de linkerzijde in de gordijnen. Vooruit en PS noemen de plannen “mensonwaardig” en waarschuwen dat dit de meest kwetsbaren nog dieper in de armoede duwt.
Gennez: “Kindergeld blijft een recht”
Welzijnsminister Caroline Gennez (Vooruit) lijkt ook niet meteen geneigd om de N-VA te volgen. “Het Groeipakket is een basisrecht van elk kind. We nemen dat niet zomaar weg.” Maar ze ziet wel heil in een verfijning van het REMI-systeem, zodat cumulaties in uitzonderlijke gevallen kunnen worden beperkt.
Maar De Wever heeft geen zin in halve oplossingen. Met minder dan een week te gaan voor de federale deadline, zet hij alles op alles om zijn plannen door te drukken. “Wie wil werken, moet daarvoor beloond worden. Wie thuis blijft, moet beseffen dat dit een tijdelijk vangnet is, geen levensstijl.”
Vrijdag moet de knoop doorgehakt worden. Of De Wever triomfeert, of hij blijft met lege handen achter. Hoe wij gewone burgers - met stemrecht - achterblijven? Vraag dat aan Joost.
(Foto: Shutterstock)
