Hoe de banken elkaar verdrongen om het fortuin terug binnen te halen.
September 2023 werd een mijlpaal in de Belgische bankwereld: de fiscaal voordelige eenjarige staatsbon haalde een duizelingwekkende 22 miljard euro op. Voor de banken kwam dit als een onverwachte mokerslag: miljarden stroomden weg naar dit overheidsinstrument, en grootbanken zoals KBC, ING en BNP Paribas Fortis moesten met lede ogen aanzien hoe hun tegoeden afnamen. Een jaar later, in september 2024, waren de banken vastberaden om het verloren fortuin terug te winnen — en niet zonder succes. Al kwam niet elke speler er ongeschonden uit.
Een beproefde formule: termijnrekeningen met schijnbaar onweerstaanbare rentes
ING - dat eerder 2,6 miljard euro zag wegvloeien naar de staatsbon - zette stevig in op concurrerende termijnproducten en wist daarmee maar liefst 5,5 miljard euro terug te winnen. “Onze strategie om scherpe rentes op termijnrekeningen aan te bieden heeft duidelijk gewerkt,” klinkt het bij ING. En zij waren niet de enigen die zo’n wapen inzetten.
Ook bij KBC, dat aanvankelijk een verlies van 5,7 miljard noteerde door de massale migratie naar staatsbons, keerde het tij. De bank pakte uit met stuntrentes op haar termijnrekeningen en haalde 6,5 miljard euro op — dat is 0,8 miljard meer dan wat ze verloren. Bovendien ontdekten ze een nieuwe interesse onder hun klanten: de verkoop van levensverzekeringen steeg maar liefst 28 procent ten opzichte van het vorige kwartaal, en zelfs 80 procent vergeleken met een jaar eerder. Het lijkt erop dat klanten, aangetrokken door beloftes van stabiele en lucratieve rendementen, zowel op termijncontracten als verzekeringsproducten afkwamen.
BNP Paribas Fortis: strijdlustig, maar net tekort
Niet alle banken slaagden erin om hun verliezen volledig te compenseren. Bij BNP Paribas Fortis, dat in 2023 een verlies van 6,2 miljard slikte door de staatsbon, bleef de teller dit jaar steken op 5,6 miljard aan opgehaalde middelen — een verlies van 0,6 miljard dat de bank nog steeds voelt. Belfius, dat eveneens een herstelaanval inzette met eigen acties, houdt de werkelijke cijfers voorlopig achter de hand. Naar verluidt kon de Belgische Staat evenmin optimaal profiteren van deze ommezwaai: slechts 400 miljoen vloeide terug naar een nieuwe staatsbon, waarmee de banken zich vooralsnog als winnaars kunnen profileren.
Termijnrekeningen: het gouden ticket
In het heroveren van de staatsbon-miljarden bleek vooral de termijnrekening het geheime wapen. KBC zag maar liefst 6 miljard toestromen op haar nieuwe termijnrekeningen, en de Nationale Bank bevestigt deze trend. Van de 22 miljard euro die in september vrijkwam, koos het gros — een indrukwekkende 18 miljard — voor de zekerheid van vaste looptijden, waarbij slechts 5 miljard naar kasbons stroomde. Termijnrekeningen lijken dé succesformule waarmee banken hun klanten verleiden: vaste opbrengsten, duidelijke termijnen en aantrekkelijke rentes die niet onopgemerkt bleven.
Concurrentie en het ontwaken van slapend kapitaal
Ondanks het feit dat de banken veel van het weggekapte kapitaal terug konden trekken, ziet de Nationale Bank toch ook een positieve trend in de staatsbon. De intrede van dit overheidsproduct heeft niet alleen de concurrentie tussen banken aangewakkerd maar ook 'slapend geld' opnieuw geactiveerd. Vermogen dat jarenlang op spaarrekeningen zonder veel beweging stond, stroomt nu naar de vaste structuren van termijnrekeningen. In de afgelopen twaalf maanden steeg het aandeel deposito’s met een vaste looptijd van 11 naar 15 procent.
Terwijl de banken op korte termijn hun verliezen wisten te beperken en zelfs te overtreffen, blijft de impact van de staatsbon ook doorwerken als aanjager van gezonde concurrentie en kapitaalverplaatsing. Met de lessen van deze 22 miljard euro zware exercitie achter de kiezen, zal het interessant zijn te zien hoe de banken in de toekomst hun klanten blijven prikkelen.
