Iedereen zou vanuit zijn huis drie bomen zou moeten zien.
Greenpeace België bracht een nieuw rapport naar buiten dat een harde maar onmiskenbare waarheid onthult: onze steden en dorpen zuchten kampen met een pijnlijk tekort aan natuur. En het treft vooral de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.
In samenwerking met DataLab, een collectief van datawetenschappers, heeft Greenpeace een uitgebreide analyse uitgevoerd die voor elke vierkante meter bebouwing in België de toegang tot natuur en groen in kaart brengt. De kaart brengt voor elk gebouw in België de toegang tot stedelijke natuur in beeld volgens de 3-30-300-regel, die intussen ook door de Vlaamse overheid is aangenomen als groennorm. Dat betekent dat iedereen vanuit zijn huis drie bomen zou moeten zien, er 30 procent bladerdek zou moeten zijn in de woonomgeving en er op maximum 300 meter toegang zou moeten zijn tot een significante oppervlakte – minstens 0,2 hectare – toegankelijke natuur.
Het rapport: een natuurloze nachtmerrie
Uit de cijfers blijkt dat minstens een miljoen Belgen zelfs de absolute minimumgrens van 0,2 hectare groene ruimte binnen 300 meter niet halen. Nog hallucinanter is het feit dat in maar liefst 101 Belgische steden en gemeenten geen enkele woning voldoet aan de volledige 3-30-300-standaard. Denk aan plaatsen zoals Moeskroen, Verviers en Tienen.
In maar liefst drie kwart van de honderd grootste Belgische steden en gemeenten voldoet minder dan één op de tien gebouwen aan de groene norm. We hebben het hier over Antwerpen, Gent, Charleroi en nog veel meer verstedelijkte gebieden. Onder de slechtste presteerders vinden we Sint-Gillis, Etterbeek, Nijvel, Waterloo en Menen. Beton domineert het straatbeeld.
Groen voor de rijken, beton voor de armen
Wat ook opvalt is dat de verdeling van groen in België niet alleen beperkt is, maar ook schrikbarend ongelijk. Rijke gemeenten, zoals Brasschaat of Genk, baden in het groen. Daar heeft men bomen voor het rapen, groene parken om in te joggen en schaduwrijke plekken om tijdens de zomer te relaxen. Maar voor wie minder geluk heeft en in de minder gegoede buurten woont, zijn de enige bomen die men ziet, die op televisie of op een foldertje van Greenpeace.
Het gevolg van deze ongelijkheid is dat de gezondheidsvoordelen van een groene omgeving eveneens scheef verdeeld zijn. Groen werkt als een natuurlijke airco: het verlaagt de temperaturen in de zomer, filtert de lucht en biedt een ruimte voor ontspanning en beweging. Maar wie in een arme wijk woont, waar de betonnen blokken als een broeikas werken, ervaart de hittegolven als een helse beproeving. Voeg daarbij het verhoogde risico op gezondheidsproblemen zoals diabetes, hart- en vaatziekten, en zelfs slapeloosheid, en je hebt een recept voor een sociale en ecologische ramp.
Natuur: meer dan enkel sier
Volgens Ruth-Marie Henckes, de campagneleider Biodiversiteit bij Greenpeace België, zijn bomen en parken geen luxe maar een essentieel onderdeel van de infrastructuur van een stad. “Ze maken ons gelukkiger, gezonder, en weerbaarder tegen de klimaatcrisis,” stelt Henckes resoluut. Ze maakt zich sterk voor een drastische hervorming van onze stedelijke landschappen en pleit voor een rechtvaardigere verdeling van groen. Het is niet alleen een kwestie van esthetiek; het is een fundamentele investering in de leefbaarheid van onze steden en dorpen.
Hoe nu verder?
Greenpeace roept lokale politici op om de groene ongelijkheid dringend aan te pakken. Met de verkiezingen in het vooruitzicht is het hét moment om beleidsplannen rond stedelijke natuur naar de voorgrond te schuiven. Maar dat is niet alles: er moet ook strenger worden toegekeken op bouwwerken die bestaande bomen in gevaar brengen. Want het kappen van bomen voor een nieuw bouwproject is eenvoudig; het opnieuw laten groeien van een volwassen bladerdak duurt tientallen jaren.
De focus van Greenpeace ligt echter niet alleen op het behoud van natuur, maar ook op de data achter het verhaal. De kwaliteit van publiek beschikbare gegevens over stedelijk groen moet verbeterd worden, zodat toekomstige analyses nog dieper kunnen graven en nog preciezer kunnen aangeven waar de pijnpunten liggen.
De toekomst van groen België
Dit rapport is meer dan een waarschuwing; het is een oproep tot actie. Als we niet snel ingrijpen, zal de betonnen jungle zich verder verspreiden, met alle desastreuze gevolgen van dien. Het is tijd dat we groen niet langer zien als een luxe voor de rijken, maar als een basisrecht voor iedereen. Of we nu in Brasschaat wonen of in Charleroi, iedereen verdient het om elke dag een paar bomen te kunnen zien, de koelte van de natuur te voelen en zich even weg te wanen van het drukke, grijze stadsleven.
(Foto: Pixabay)
