De Optima-fraude: na 8 jaar eindelijk een proces. Maar waar gaat het eigenlijk over?
Acht jaar na het beruchte faillissement van Optima Bank verschijnt ex-topman Jeroen Piqueur vandaag samen met elf andere verdachten voor de rechter. De man beloofde ooit gouden bergen aan vermogende klanten, maar kijkt nu aan tegen een waslijst aan beschuldigingen: oplichting, valsheid in geschrifte, witwassen, misbruik van vennootschapsgoederen… Kortom, de greatest hits van de financiële criminaliteit. Maar waarom heeft het zo lang geduurd voor dit proces eindelijk van start ging? En hoe kreeg Piqueur het voor elkaar om een bank op te blazen?
Wat was Optima ook alweer?
Optima startte in 1991 als een brave vermogensbeheerder, gespecialiseerd in het optimaliseren van het kapitaal van welgestelde klanten. Vandaar: ‘Optima’. Een naam die doet denken aan Anakwaboe van Jommeke. Kort samebgevat, Optima beloofde om je geld via Luxemburgse constructies en risicovolle beleggingen te laten groeien zonder dat de fiscus al te veel meekeek. Jeroen Piqueur bouwde het bedrijf uit tot een financieel imperium In 2011 deed hij er nog een schepje bovenop door de bankactiviteiten van Ethias over te nemen. Voortaan was Optima niet alleen een vermogensbeheerder, maar ook een volwaardige bank.
Het hoofdkantoor in Gent straalde luxe en exclusiviteit uit, en Piqueur zelf genoot van zijn rol als selfmade bankier. Maar achter de schermen broeide er al snel iets. Terwijl Optima Bank zich profileerde als een ‘verantwoordelijke speler’, werden binnenkamers miljoenen verplaatst via een netwerk van vastgoedbedrijven en buitenlandse rekeningen. De Nationale Bank had meer dan eens vragen bij de manier waarop Optima zijn geldstromen beheerde, maar daar werd in eerste instantie weinig mee gedaan.
2016: de bom barst
Wat begon als een sukkelende bank, eindigde als een financieel horrorverhaal. In 2014 kondigde Optima zelf al aan dat het zijn bankactiviteiten wilde afbouwen. Er mochten geen nieuwe spaarrekeningen meer geopend worden, en leningen verstrekken zat er ook niet meer in. Maar de echte klap kwam in 2016, toen de Nationale Bank een doorlichting deed en ‘ernstige onregelmatigheden’ ontdekte.
Met ‘ernstige onregelmatigheden’ bedoelden ze eigenlijk dat Piqueur en co. miljoenen euro’s uit de bank hadden laten verdwijnen via een doolhof van complexe constructies. De Nationale Bank trok de banklicentie in, alle rekeningen werden bevroren en Optima was in enkele dagen tijd een lege doos. Klanten zagen hun zuurverdiende spaargeld verdampen, medewerkers stonden op straat, en Piqueur zag zijn luxeleventje plots in rook opgaan.
Een week later was het officieel: Optima Bank ging failliet.
Het proces: fraude, witwas en politiek gekonkel
Nu, acht jaar later, staan twaalf verdachten voor de rechter: tien individuen en twee vennootschappen. Naast Piqueur zelf moeten ook zijn zoon en enkele topfiguren uit de Optima-groep zich verantwoorden. Zelfs voormalig socialistisch minister Luc Van den Bossche, die een tijdje voorzitter was van Optima Bank, wordt vervolgd.
Wat hen ten laste wordt gelegd?
Een indrukwekkende catalogus aan misdrijven:
- Geld wegsluizen via exuberante consultancy-opdrachten. (Piqueur betaalde zichzelf en zijn entourage riante vergoedingen uit de kas van Optima.)
- 100 miljoen euro doorsluizen via schimmige constructies in Luxemburg, Liechtenstein en Zwitserland. (Of zoals ze dat in de zakenwereld noemen: ‘efficiënte vermogensplanning’.)
- Misbruik van vennootschapsgoederen, witwassen en valsheid in geschrifte. (De basics voor elke zichzelf respecterende financiële fraudeur.)
- Misleiding van de Nationale Bank en laattijdige aangifte van faillissement. (In mensentaal: Optima wist al langer dat het schip zonk, maar bleef vrolijk de indruk wekken dat alles oké was.)
Piqueur zelf ontkent natuurlijk alles en beweert dat de Nationale Bank hem moedwillig de das heeft omgedaan. Volgens hem werd Optima als een bedreiging gezien door de grote banken, en werd hij simpelweg uit de markt gewerkt. Een interessante complottheorie. De rechter zal beslissen of daar enige waarheid in zit.
Waarom duurde het zo lang?
Een zaak van deze omvang brengt een leger advocaten met zich mee, en wie Piqueur zegt, zegt Hans Rieder – de meester van de procedurekwesties. Door een spervuur aan juridische tactieken werd het proces jarenlang vertraagd. In 2021 slaagde de verdediging er zelfs in om de onderzoeksrechter van de zaak te laten verwijderen, omdat die zich zogezegd te bevooroordeeld had opgesteld. Resultaat: nóg meer vertraging, nóg meer dossiers die opnieuw bekeken moesten worden.
Ondertussen groeide het strafdossier uit tot een papieren monster van 40.000 pagina’s. De rechtbank heeft nu eindelijk de knoop doorgehakt: het proces gaat door. Maar gezien de trage gang van zaken en het juridische schaakspel dat nog moet komen, is het maar de vraag of we snel een uitspraak mogen verwachten.
Een financieel schandaal met politieke schaduw
De Optima-affaire is niet alleen een fraudeschandaal, maar ook een schoolvoorbeeld van de verwevenheid tussen politiek en financiën in België. De Gentse gemeenteraad moest zelfs een aparte onderzoekscommissie oprichten om de banden tussen Piqueur en lokale politici te onderzoeken. De liberale politicus Geert Versnick en voormalig burgemeester Daniël Termont (sp.a) moesten zich verantwoorden voor hun nauwe relaties met de Optima-top.
Ondanks alles wil Piqueur naar eigen zeggen ‘geen schurk’ zijn die door verjaring vrijuit gaat. "Ik wil mij verdedigen," beweerde hij in een interview. Maar of dat uit nobele intenties is, of omdat hij denkt de dans alsnog te ontspringen, is een andere kwestie.
Wat de uitkomst van het proces ook wordt, de Optima-saga is nog lang niet voorbij. Ondertussen blijft het beeld van een leeg, afgebroken Optima-kantoor in Gent het symbool van wat ooit een succesverhaal leek, maar uiteindelijk niet meer was dan een kaartenhuis dat met veel bombarie in elkaar stortte.
(foto: Philip Reynaers / Photo News)
