Gasbevoorrading onzeker en dreigement van Poetin dat gasprijzen in Europa zullen stijgen.
Waar is de tijd dat we door de grote staatsvrouw – woorden van Almaci – Tinne van der Straeten werden verzekerd dat we ons geen zorgen hoefden te maken over onze gas en elektriciteit. Onze chauffage zou warmte blijven geven en het licht zou blijven branden. Want Tinne had een plan A. En als plan A niet werkte dan had Tinne nog wel een plan B van een plan B. Hoeveel een ander dan wel niet zou kosten, kregen we niet horen. We weten niet aan welke letter we ondertussen zitten met de energieplannen, maar het ziet er niet best uit.
Poetin
De Russische president Vladimir Poetin – net zoals Tinne een groot staatsman – heeft tijdens een recente persconferentie gewaarschuwd voor stijgende gasprijzen in Europa. Dat zou overigens niet zijn fout zijn, maar die van Oekraïne.
Einde contract
In 2019 sloten de Russische en Oekraïense staatsenergiebedrijven een overeenkomst voor gaslevering aan Europa via een pijpleiding door Oekraïne. Dit contract loopt echter eind dit jaar af, en volgens Poetin is er niet genoeg tijd om een nieuwe overeenkomst te sluiten: "Slechts enkele dagen voor Nieuwjaar, dat is onmogelijk."
Poetin laat ons fijntjes weten dat Rusland bereid is gas te leveren "aan eender wie", maar dat een rechtszaak dit verhindert. Kiev zou herhaaldelijk hebben aangegeven de deal niet te willen verlengen en suggereert dat Slowakije gesprekken tussen Rusland en Oekraïne zou moeten initiëren.
De Oekraïense waarheid
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky verklaarde vorige week dat zijn land geen Russisch gas zal doorvoeren zonder garantie dat het Kremlin er financieel niet van profiteert. Sinds het begin van de oorlog levert Rusland aanzienlijk minder gas aan Europa. Landen zoals Slowakije en Tsjechië werden nog bevoorraad, maar ook daar lijkt nu een einde aan te komen.
Het gevolg is dat deze landen waarschijnlijk moeten overschakelen op duurder vloeibaar aardgas (lng). Ook al is dit maar een fractie van het totale aardgasaanbod in Europa, de stopzetting kan/zal leiden tot hogere prijzen op een toch al nerveuze markt.
Maar er is een maar
Poetin herhaalde dat Rusland bereid is gas aan Europa te leveren via de Yamal-pijpleiding in Polen, ondanks dat Polen het contract voor gasdoorvoer via deze route in 2022 heeft stopgezet. Poetin verklaarde zelfs te willen streven naar een einde aan het conflict in Oekraïne. Op z’n Poetins dan wel te verstaan. Hij verwees naar de nieuwe hypersonische ballistische raket voor de middellange afstand, de Oreshnik, en liet weten dat die opnieuw ingezet zou kunnen worden indien nodig: "Maar daar is geen haast mee gemoeid. Als het nodig is, kunnen we ook nog krachtigere middellangeafstandswapens gebruiken." Oef, dat is een geruststelling, toch?
Europa stond er bij en keek er naar
De Europese gasmarkt staat opnieuw onder druk. De gasvoorraden slinken in recordtempo, sneller dan sinds de energiecrisis van drie jaar geleden. Oorzaken zijn volgens experten het koude weer - oei, daar hebben dan niets van gemerkt - donkere en windstille dagen – ook wel 'dunkelflaute' genoemd – en een lagere invoer van gas over zee. Ongeveer driekwart van de gasvoorraad zou op dit moment nog beschikbaar zijn.
Wie het spel hard speelt, kan hard verliezen
Niet alleen Poetin is een porbleem. Boron von der leyen vond het nodig om Qatar af te dreigen. De schurkenstaat moet gaan bewijzen dat de firma's waar ze mee werken wel politiek correct zijn.. In Qatar wisten ze niet wat ze hoorden. De sjeiks dreigeden er meteen mee om de gaskraan dicht te draaien. De Qatarese minister van Energie, Saad Sherida al-Kaabi, gebruikt het gas dus als pasmunt om te voorkomen dat Europese landen Qatar boetes opleggen voor mensenrechtenschendingen en onvoldoende klimaatmaatregelen.
Toegenomen onzekerheid en stijgende gasprijzen
Je moet geen econoom zijn om te beseffen dat dit oins centen gaat kosten. In februari lagen de prijzen onder de 30 euro per megawattuur, in de zomer stegen ze naar 30 euro, en voor januari worden prijzen rond de 45 euro voorspeld. Bij een strenge winter in februari en maart kunnen de prijzen door je (verplicht) geïsoleerde dak gaan.
Betalen en zwijgen
Consumenten met variabele energiecontracten mogen zich aan hogere kosten verwachten, aangezien prijzen maandelijks of driemaandelijks worden aangepast aan de marktindex. Toch is er een sprankje hoop. Experten verwachten niet - raar, maar waar - dat de extreem hoge prijzen van de vorige energiecrisis terugkeren? We kregen toen prijzen van 200 tot 300 euro per megawattuur geserveerd. Bij een milde februari en maart kunnen de prijzen zelfs dalen. De opwarming van de aarde zou dan toch nog ergens goed voor zijn.
Matige stijgingen, maar hogere nettarieven vanaf 2025
De Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) ziet geen reden tot grote paniek. Volgens hun experts zal de consument niet veel meer betalen; vergeleken met januari vorig jaar zijn de verschillen ongeveer vijf procent. Voor een gemiddeld gezin zou dit neerkomen op een stijging van ongeveer 85 euro op de jaarfactuur, mits de prijzen niet verder stijgen. Vooral die ‘mits’ klinkt als een achterpoortje van het voortschrijdend inzicht.
Laat ons de nettarrieven dan maar opslaan
Geloof het, of geloof het niet, maar vanaf 2025 komen er hogere nettarieven bij. Voor een gemiddeld stroomverbruikend gezin stijgen deze tarieven met een derde, wat neerkomt op 120 euro extra. Ook de gasfactuur zal stijgen met zes procent, ofwel 15 euro extra. Deze stijging is voornamelijk te wijten aan een forse toename van de transmissienettarieven, die met 80 procent toenemen. Vrij vertaald als de anderen de prijs niet opdrijven, dan wij het. Of met de woorden van klusser Roger: “Wat je zelf doet, doe je meestal beter.”
