Een tikkende tijdbom voor de gemeentekas.
Moet de werkloosheidsuitkering beperkt worden in de tijd? De Arizona-partijen, onder leiding van Bart De Wever (N-VA), lijken deze keer vastberaden om de knoop door te hakken. De uitgelekte supernota van De Wever spreekt klare taal: na twee jaar is het over en uit met de werkloosheidsuitkering. De impact van zo'n maatregel kan echter desastreus zijn voor de lokale besturen. Volgens de socialistische vakbond ABVV dreigt dit plan namelijk te resulteren in een explosieve toename van leefloners, met een duizelingwekkende extra kost van 1 miljard euro voor de Vlaamse gemeenten. Een financiële strop waar veel steden en gemeenten niet zomaar aan zullen ontsnappen.
Een tikkende tijdbom voor de gemeentekas
Stel je voor: de chronisch werkloze die na twee jaar zonder inkomen komt te zitten, klopt aan bij het OCMW voor een leefloon. Het scenario dat ABVV schetst is geen prettige film, maar een dreigende realiteit. De vakbond berekende dat het afbouwen van de werkloosheidsuitkering, zoals voorzien in de nota-De Wever, zou leiden tot een gigantische toename van leefloners. In heel België zou het gaan om maar liefst 90.170 extra personen die op een leefloon zouden moeten terugvallen. De kost daarvan moet gedragen worden door de gemeenten.
Volgens ABVV zou deze maatregel alle Vlaamse gemeenten samen zo'n 1 miljard euro extra kosten. Terwijl De Wever en zijn Arizona-coalitie wel een compensatie van 200 miljoen euro in het vooruitzicht stellen, blijft er een gapend gat van 800 miljoen euro dat door de lokale besturen zelf moet worden opgevuld. Voor veel burgemeesters zal dit aanvoelen als een financiële aderlating van ongeziene proporties.
De harde cijfers: Brugge en Antwerpen zwaarbeschadigd
De gevolgen laten zich overal voelen, maar sommige steden zullen meer te liojden hebben van de maatregel dan andere. Neem bijvoorbeeld Antwerpen, de thuisbasis van De Wever zelf. Daar zou het aantal leefloners volgens de berekeningen van ABVV bijna verdubbelen, wat neerkomt op een extra kost van zo'n 60 miljoen euro per jaar. Brugge ontsnapt evenmin aan de dans, met eveneens een verdubbeling van het aantal leefloners. De impact is dus niet alleen groot, maar dreigt zelfs de financiële draagkracht van steden ernstig te verzwakken.
Een leefloner kost een stad of gemeente jaarlijks tussen de 10.000 en 11.000 euro. Als we deze cijfers projecteren op de verwachte toename, dan wordt al snel duidelijk dat veel gemeenten de eindjes niet meer aan elkaar zullen kunnen knopen zonder forse besparingen of belastingverhogingen. “Ik denk dat veel burgemeesters niet beseffen wat hen boven het hoofd hangt,” waarschuwt Raf De Weerdt, federaal secretaris van ABVV in ‘Het Nieuwsblad’
Een stok achter de deur of een schijnoplossing?
Voorstanders van de maatregel, waaronder N-VA, CD&V en MR, zien de beperking van de werkloosheidsuitkering als een noodzakelijke stimulans voor werkzoekenden om sneller een baan te vinden. België is namelijk het enige land in Europa waar werkloosheidsuitkeringen onbeperkt kunnen doorlopen. Dit systeem heeft volgens hen zijn limieten bereikt.
Eerder berekende het Planbureau dat 25 tot 35 procent van de langdurig werklozen zou overstappen naar een leefloon. ABVV denkt echter dat dit percentage veel hoger zal liggen, wat de financiële impact nog verder zou vergroten.
“Je duwt mensen alleen maar dieper in de miserie”
Arbeidsmarkteconoom Stijn Baert (UGent) deelt de scepsis van de vakbond. “Wie na twee jaar nog steeds werkloos is, heeft weinig kans om nog aan een job te geraken. Door de uitkering te schrappen, duw je deze mensen alleen maar verder onder de waterlijn,” stelt hij onomwonden. Volgens Baert ligt de sleutel tot succes juist in de eerste twee jaar van werkloosheid. Het is in die periode dat de overheid maximaal moet inzetten op begeleiding en activering om mensen terug op het juiste pad te krijgen.
Als de Arizona-partijen hun zin doordrijven, kan dat volgens Baert wel eens een pyrrusoverwinning worden. De beperking van de werkloosheidsuitkering zal dan niet alleen leiden tot meer armoede, maar ook tot een nieuwe reeks financiële kopzorgen voor de toch al krap bij kas zittende lokale besturen.
Twee keer nadenken
Het plan om de werkloosheidsuitkering te beperken, lijkt misschien een aantrekkelijke korte termijnoplossing om de werkloosheidscijfers op te poetsen, maar de onderliggende risico's zijn immens. De financiële last die hierdoor op de schouders van lokale besturen terechtkomt, zou weleens te zwaar kunnen zijn om te dragen. Wie gaat er op het einde van de rit de rekening betalen?
(Foto: PD)
