Eerst uitgespuwd en verbannen door Alexander De Croo, nu crisismanager in de laatste rechte lijn naar de gemeenteraadsverkiezingen.
De Vlaamse liberalen staan voor een ongeziene uitdaging na de verpletterende nederlaag tijdens de verkiezingen van juni. Met Eva De Bleeker aan het hoofd kiest de partij voor een mix van ervaring en vernieuwing zonder in extremen te vervallen. De Bleeker, voormalig staatssecretaris voor Begroting, werd tijdens het afgelopen weekend verkozen als nieuwe partijvoorzitter van Open VLD, maar haar mandaat lijkt verre van overweldigend. Met slechts 8.000 leden die hun stem uitbrachten – de helft van de vorige verkiezingen – staat De Bleeker voor een titanenopdracht.
De Bleeker staat bekend als een principiële politica, vooral na haar veelbesproken conflict met premier Alexander De Croo dat haar beloftevolle carrière torpedeerde. Haar ervaring en onverzettelijkheid gaven haar de nodige rugwind in een partij die kreunt onder interne spanningen en een tanende relevantie binnen het Vlaamse politieke landschap.
Malaise bij de liberalen
De kern van het probleem binnen Open VLD lijkt de geloofwaardigheid te zijn, een probleem dat zich door de jaren heen heeft opgebouwd. Een partij die zo lang aan de macht heeft gestaan, en daarbij twee premiers heeft geleverd, is onvermijdelijk bedreven in het sluiten van compromissen. Ten minste dat is de draai die de liberalen aan hun ondergang geven. Natuurlijk hebben compromissen het imago van de partij zwaar hebben aangetast, maar er zijn vooral interne afrekeningen, postjespakkerij en de Pinokkio-politiek van Alexander en Gwendolyn en Vincent die de kiezer deed afhaken. Het resultaat is een partij die worstelt om zich opnieuw te positioneren in een steeds conservatiever en rechtser wordend Vlaanderen.
Wat bijdraagt aan deze malaise is het feit dat oudgedienden zoals Gwendolyn Rutten en Vincent Van Quickenborne niet herkozen zijn in het partijbestuur. Tegelijkertijd geniet De Croo, die na De Bleeker de meeste stemmen binnenhaalde, nog steeds aanzienlijke invloed als ondervoorzitter. Dit wijst op – nog altijd – een interne machtsstrijd waarbinnen de vraag blijft wie het informele gezag zal bekleden.
Een wankelende basis
Een ander groot obstakel voor De Bleeker is de apathie binnen de eigen achterban. Het geringe aantal leden dat deelnam aan de interne verkiezingen is een duidelijk signaal dat er iets grondig mis is binnen de partij. Dit gebrek aan betrokkenheid zet de interne werking van de partij onder druk, met name de studiedienst, die volgens critici al jaren ondermaats presteert. Bovendien zijn de parlementsleden van Open VLD er de afgelopen jaren nauwelijks in geslaagd het verschil te maken, wat de zichtbaarheid en relevantie van de partij verder heeft uitgehold.
De financiële situatie maakt het plaatje niet rooskleuriger. De partijdotaties zijn fors gedaald, wat betekent dat De Bleeker zal moeten roeien met de riemen die ze heeft. Dit alles maakt haar werk in de eerste plaats een zaak van crisismanagement. Het is geen kwestie van kiezen tussen strategieën, maar eerder van overleven in een snel veranderend politiek landschap.
Het liberalisme in vraag
De grotere vraag die achter deze crisis schuilgaat, is misschien nog wel veel fundamenteler: hoe liberaal is Vlaanderen vandaag nog? De ideologische positie van Open VLD – sociaal-economisch rechts maar ethisch progressief – lijkt steeds moeilijker te verkopen aan een electoraat dat op zoek is naar bescherming binnen de eigen landsgrenzen en meer conservatieve waarden omarmt. In ‘ontwaakte’ tijden waarin identiteits- en cultuurkwesties de bovenhand nemen op economische thema's, worstelen de Vlaamse liberalen met hun eigen plaats in het politieke spectrum.
Daarnaast staat Open VLD voor de uitdaging om kiezers terug te winnen van rechtsere partijen zoals de N-VA, zonder daarbij de ethische vrijheden te verloochenen die een belangrijke pijler van hun programma vormen. De vraag is echter of er nog genoeg ruimte is voor een partij die deze delicate balans probeert te vinden. Want hoewel premier De Croo een leidende rol op federaal niveau blijft spelen, lijken de liberalen in Vlaanderen hun greep op het politieke debat te verliezen.
De lange weg naar herstel
De heropbouw van Open VLD zal niet zonder slag of stoot verlopen. Het is duidelijk dat De Bleeker geen kant-en-klare oplossingen heeft voor de problemen waar haar partij mee kampt. Ze zal geduld en vastberadenheid nodig hebben om het vertrouwen van zowel de leden als de kiezers terug te winnen.
(Foto: Philip Reynaers/Photo News)
