“Gij zult niet provoceren.”
Hij schreeuwde het van de daken, letterlijk én figuurlijk: Salwan Momika had geen spijt. Zijn koranverbrandingen waren, volgens hem, geen uiting van haat, maar ‘filosofische daden’. Maar het werd hem niet in dank afgenomen. Woedende menigten in het Midden-Oosten, diplomatieke crisis in Zweden en zelfs moorden in Brussel—zijn acties hadden wereldwijd repercussies. Nu is hij zelf het laatste slachtoffer in deze keten van geweld. Woensdagnacht, terwijl hij live uitzond op TikTok, werd hij in zijn appartement neergeschoten. De Zweedse politie vermoedt dat “een buitenlandse macht” achter de moord zit.
De man die Zweden in verlegenheid bracht
Als iemand de Zweedse autoriteiten kopzorgen bezorgde, dan was het wel Momika. In de zomer van 2023 haalde hij wereldwijd de krantenkoppen met zijn publieke koranverbrandingen. Samen met medestander Salwan Najem trok hij door het land, gewapend met een aansteker en een megafoon. Maar Najem tilde de boekverbranding naar een ander niveau, hij wikkelde hij het heilige boek in varkensvlees en liet alles live uitzenden op TikTok.
Dat hij niet de eerste was die in Zweden een koran verbrandde, maakte weinig uit. Ook de Deens-Zweedse extreemrechtse activist Rasmus Paludan had het eerder gedaan—sommigen beweerden zelfs dat hij door Rusland werd gesteund om chaos te veroorzaken. Van Momika weten we zeker dat hij geen Russische banden had, enkel een onwrikbare afkeer van de islam.
Van ‘strijder tegen’ tot vluchteling in Europa
Zijn biografie leest als een Hollywood-script. Geboren in een Assyrisch-christelijke familie in Irak, belandt hij na 2005 als veiligheidsagent in Mosul. Later vecht hij tegen IS bij een sjiitische rebellengroep. In 2017 duikt hij plots op in Duitsland als atheïstische vluchteling, en kort daarna landt hij in Zweden, waar hij zich zelfs aansluit bij de nationalistische Zweden-democraten. Een definitieve verblijfsvergunning krijgt hij nooit—te veel twijfels over zijn verleden. Maar uitwijzing is geen optie, omdat erugkeren naar Irak zou een doodvonnis betekenen.
Toen hij in 2023 begon met koranverbrandingen, had Zweden een probleem. Het land heeft een ultraliberale wet op vrije meningsuiting, waardoor de autoriteiten er wettelijk niets tegen konden doen. Maar dat betekende wel dat de politie hem moest beschermen—ironisch, gezien de diplomatieke en veiligheidscrisis die hij veroorzaakte.
Van diplomatiek chaos tot moord in Brussel
Zijn acties veroorzaakten een diplomatiek mijnenveld. Turkije dreigde Zweden uit de NAVO te houden, Zweedse ambassades werden bestormd door woedende menigten: het land van IKEA moest zowaar zijn terreuralarm vehogen. De Zweedse regering beefde, maar haar handen waren gebonden.
De gevolgen bleven echter niet beperkt tot diplomatieke spanningen. In oktober 2023 pleegde Abdesalem Lassoued in Brussel een terreuraanslag waarbij twee Zweedse voetbalsupporters werden doodgeschoten. In een videoboodschap claimde hij dat hij “het Boek van God” had gewroken, een oproep die eerder werd gedaan door sjiitische leider Moqtada al-Sadr. De Zweedse autoriteiten voelden de bui al hangen: dit kon niet zonder gevolgen blijven.
De moord op Momika: wie trekt aan de touwtjes?
Woensdagnacht ging het dan toch mis voor Momika zelf. Terwijl hij live op TikTok was, stormden gewapende mannen zijn flat binnen en schoten hem neer. Reuters meldde dat een politieman ter plaatse de livestream beëindigde. Kort daarvoor had Momika nog aan zijn volgers gezegd: “Ik heb geen spijt, ik ben trots op mezelf.”
De Zweedse politie heeft inmiddels vijf verdachten gearresteerd, allemaal zonder strafblad. Premier Ulf Kristersson wijst naar “een buitenlandse macht.” Iran? Irak? Een jihadistische cel? Het onderzoek loopt, maar de symboliek is duidelijk: de man die de islam wilde uitdagen, werd geëxecuteerd terwijl de wereld live toekeek.
Zijn kompaan Salwan Najem reageerde op X (voorheen Twitter) met een verontrustende boodschap: “Ik ben de volgende.” Hij had eerder al gezegd dat de politie zijn doodsbedreigingen niet serieus nam. De vraag is niet langer of dit conflict slachtoffers maakt—de vraag is wie de volgende is.
“Opgeruimd staat netjes.”
Dinsdag verschijnt Herman Brusselmans voor de rechter omdat hij de grenzen van de vrije meningsuiting zou hebben overschreven. Maar wat dacht je van deze reactie op X van ene Rachid Abu Khuzaymah, een Nederlandse fundamentalist die zichzelf een ‘social media influencer’ noemt: “Opgeruimd staat netjes.”
Sta ons toe om dat niet netjes te vinden.
(Foto: screenshot X)
