De bal ligt nu bij de Raad voor Verkiezingsbetwisting, maar voor die in actie komt, moet eerst een klacht worden ingediend.
Het parket heeft in Ninove honderden – misschien zelfs duizenden – verdachte volmachten in beslag genomen. En het gerucht gaat dat als zelfs maar een fractie daarvan vervalst blijkt, de stad mogelijk afstevent op een herverkiezing. Enkele tientallen stemmen kunnen een wereld van verschil maken.
Verdachte doktersbriefjes en blanco volmachten
Het klonk als het script van een slechte politieke thriller, maar zondagavond werd het realiteit in Ninove. Tijdens de telling doken er “doktersbriefjes zonder naam” op, getuigde een telbureau-medewerker anoniem aan ‘Het Nieuwsblad’. Briefjes met amper wat krabbels op een blanco velletje – als excuses voor afwezigheid bedoeld, maar allesbehalve geloofwaardig. De alarmbellen gingen af, en de vrederechter stapte binnen. Het parket werd ingeschakeld en al snel bleek dat er iets goed fout zat. De verdachtmakende volmachten werden verzameld, het parket liet geen twijfel bestaan en nam álle volmachtformulieren in beslag die gebruikt waren bij de stemming.
Hoe groot is de schaal van de fraude?
Hoeveel volmachten uiteindelijk zijn ingenomen, blijft voorlopig onbekend. Zelfs de betrokken autoriteiten blijven met de schouders ophalen: "We hebben ze nog niet geteld," klinkt het droogjes. Toch beginnen de cijfers langzaam op te duiken in de wandelgangen. Een telbureau noteerde dat er veertig volmachten op zo’n 480 stemmen waren, in een ander stembureau ging het om dertig op 500 stemmen. Dat komt neer op respectievelijk 8 en 6 procent van het totaal. Dat is op zich niet alarmerend, in Nederland - bijvoorbeeld -worden tot 10 procent van de stemmen via volmacht wordt uitgebracht.
Als dat cijfer ook in Ninove geldt, dan praten we al snel over 1.000 tot 2.000 volmachten op een totaal van net geen 22.000 stemmen.Stel dat tientallen daarvan vervalst blijken te zijn, dan kan dat zomaar een domino-effect veroorzaken, met herverkiezingen als mogelijk resultaat. De bal ligt nu bij de Raad voor Verkiezingsbetwisting, maar voor die in actie komt, moet eerst een klacht worden ingediend. Tot op heden is dat nog niet gebeurd, maar de dreiging hangt in de lucht als de zwaard van Damocles.
De sleutelrol van N-VA en Forza Ninove
Voor partijen zoals N-VA kan dat een wereld van verschil maken. Met amper 76 stemmen te weinig voor een extra zetel, loert er een potentieel gouden kans. Als ze erin slagen om 106 stemmen af te snoepen van het machtige Forza Ninove, dan wankelt hun absolute meerderheid. Die zetelverschuiving kan voor N-VA de deur naar politieke invloed openen. Je kan er gif op innemen dat, mochten de verdenkingen van vervalsing bevestigd worden, N-VA niet zal aarzelen om een klacht in te dienen.
Voor professor Herman Matthijs, voorzitter van de Raad voor Verkiezingsbetwisting, is de impact van vervalste volmachten op de zetelverdeling een cruciale factor. "Een klacht moet niet alleen gegrond zijn, maar ook een significante invloed hebben op de uitslag," legt hij uit in ‘Het Nieuwsblad’. Het zou niet de eerste keer zijn dat de Raad herverkiezingen uitschrijft – in Bilzen gebeurde dat al in 2018 toen stemmen simpelweg niet geteld werden. Toch benadrukt Matthijs dat een herverkiezing “drastisch” is en alleen wordt overwogen als de impact significant genoeg is.
Niet alleen in Ninove
Ninove is niet de enige gemeente waar de rook van fraude hangt. Ook in Turnhout, Alken en Veurne zijn onderzoeken gestart naar vermeende onregelmatigheden met volmachten. Laten we niet schijnheilig zijn, het ronselen van volmachten is geen nieuw fenomeen. Doch, sinds de afschaffing van de opkomstplicht lijkt het probleem te escaleren. Waar je vroeger een goede reden nodig had om een volmacht te geven, kunnen mensen nu gewoonweg thuisblijven. De perfecte voedingsbodem voor malafide praktijken, want waarom zou je nog stemmen als je je stem gemakkelijk kunt ‘uitlenen’?
Politieke impact van de opkomstplicht
De hele kwestie roept een belangrijke vraag op: heeft de afschaffing van de opkomstplicht de deur opengezet voor gesjoemel? Partijen die het maximale uit de situatie willen halen, zouden zomaar gebruik kunnen maken van een niet-stemmende, niet geïnteresseerde massa. Als blijkt dat er systematisch gebruik is gemaakt van vervalste volmachten om extra kiezers te mobiliseren, dan staat ons verkiezingssysteem onder druk. Of het nu gebeurt via persoonlijk contact, sms’jes of zelfs sociale media: ronselen blijft illegaal als het “stelselmatig” gebeurt.
