Het ministerie van Buitenlandse Zaken gaat aangifte doen van het lekken van vertrouwelijke stukken. Gisteren citeerde RTL Nieuws uit geheime documenten over de situatie in de Gazastrook. Nederlandse diplomaten zouden daarin de situatie in Gaza duiden als "ongekend qua menselijk leed".
Minister Veldkamp noemt de stukken vanochtend volgens NOS "strikt vertrouwelijk". “Ik neem dit buitengewoon ernstig op. Dit ondermijnt de slagkracht van de Nederlandse diplomatie.”
Hij vindt het bovendien een zeer selectief lek, "met zeer tendentieuze berichtgeving tot gevolg". Het leidt er volgens hem toe dat hij minder kan doen "om het leed in de Gazastrook te helpen verlichten of een staakt-het-vuren te helpen bereiken".
De minister reageerde gisteren in een Kamerdebat al woest op het lekken van de stukken. Ook was hij boos dat zijn reisplannen naar Israël en de Palestijnse gebieden waren uitgelekt. "Zo kan ik niet functioneren als minister van Buitenlandse Zaken", stelde hij.
RTL
Nederland en andere EU-landen worstelen met de situatie in Gaza en mogelijke sancties tegen Israël. Dat blijkt uit vertrouwelijke diplomatieke documenten van het ministerie van Buitenlandse Zaken, ingezien door de politieke redactie van RTL Nieuws. Die schetsen een gitzwart beeld van de humanitaire situatie in Gaza.
Het kabinet spreekt Israël daar ook wel op aan, maar wil tegelijkertijd de Israëlische regering niet al te hard voor het hoofd stoten, blijkt uit de documenten volgens rtL. Zo is afgelopen maanden bij herhaling gesproken over sancties tegen twee uiterst rechtse ministers uit het Israëlische kabinet, maar de Europese lidstaten worden het niet eens.
Nederland is huiverig: Den Haag wijst het sanctieplan niet helemaal af, maar spreekt zich er ook niet volmondig voor uit.
‘Ongekend qua menselijk leed’
In de vertrouwelijke stukken omschrijven diplomaten de situatie in Gaza volgens RTL als 'ongekend qua menselijk leed'. Gaza is 'een nachtmerrie' geworden, er is sprake van 'uithongering' en '17.000 kinderen zwerven rond zonder begeleiding', zo staat in de documenten.
Daarnaast is het geweld van Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever op het 'hoogste punt sinds jaren'. En is niet alleen de humanitaire situatie in Gaza zeer ernstig, maar wordt ook de Palestijnse economie helemaal vernietigd, schrijven diplomaten.
Sancties
RTL: “Om de druk op Israël te verhogen, steggelen de Europese lidstaten al maanden over eventuele sancties tegen twee Israëlische kabinetsleden. Het gaat om de ministers Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) en Bezalel Smotrich (Financiën). Sancties kunnen reisbeperkingen zijn of het bevriezen van bankrekeningen in de Europese Unie.”
Ook organisaties die Israëlische kolonisten ondersteunen zijn mogelijk doelwit van sancties. Het gaat bijvoorbeeld om 'Revagim', een organisatie die is opgericht door Smotrich.
De beide ministers worden gezien als 'ultranationalisten', extreme krachten binnen het Israëlische kabinet, zo schrijven diplomaten. Ze wonen allebei in illegale nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever en zijn zeer actief (en populair) bij de kolonistenbewegingen. Ben-Gvir gaf vorig jaar duizenden aanvalsgeweren aan kolonisten.
‘Gaza koloniseren’
RTL: “De ministers willen dat Israël het veroverde Gaza opnieuw gaat koloniseren en hebben enkele weken terug deelgenomen aan een speciale conferentie met als titel 'Preparing to settle Gaza'. Diplomaten schrijven dat de Israëlische premier Netanyahu tégen de kolonisatie van Gaza is, maar dat de ministers de plannen aanjagen.”
Binnen de Israëlische regering hebben de ministers de afgelopen maanden veel macht gekregen, staat in de documenten. De regering-Netanyahu heeft een krappe meerderheid, en kan zich niet veroorloven om de steun van extreme partijen kwijt te raken. "Netanyahu mag blijven volhouden dat hij twee handen op het stuur heeft, zijn extreemrechtse coalitiegenoten dicteren de route", zo schrijven diplomaten.
Discussie in Brussel
Het besluit voor sancties wil Nederland nemen in Europees verband. Sancties worden altijd in afstemming met andere lidstaten afgesproken. Maar in de Europese Unie staan lidstaten in dit geval lijnrecht tegenover elkaar, zo blijkt begin september.
Met name Duitsland en Italië en een aantal Oost-Europese landen (Bulgarije, Slowakije, Hongarije, Tsjechië, Roemenië) zijn volgens RTL tegen sancties. Zij vrezen dat sancties Israël 'zou provoceren' en 'van ons zou vervreemden', wat een 'bemiddelende rol van de EU bemoeilijkt'. Een eventueel staakt-het-vuren wordt dan nog moeilijker.
Maar volgens EU-functionarissen staan de Israëlische ministers juist een staakt-het-vuren in de weg, vanwege 'hun opruiende taalgebruik'. Landen als Frankrijk, Ierland, Polen, Slovenië, Portugal en België willen wél sancties instellen. Parijs en Warschau vinden dat de 'mogelijke consequenties' voor 'de politieke relatie' moeten worden onderzocht.
In oktober en november is opnieuw over de mogelijkheid tot sancties gesproken, maar de diepe verdeeldheid in Brussel blijft. Tot een besluit komt het keer op keer niet.
De positie van Nederland
Het Nederlandse kabinet steunt sancties tegen de organisatie Revagim, maar is nog niet akkoord met sancties tegen de ministers, zo blijkt uit de documenten. Op een gegeven moment suggereren diplomaten dat Den Haag en Parijs kunnen proberen om de Duitsers op andere gedachten te brengen, zodat in ieder geval sancties tegen Revagim kunnen worden aangenomen.
Voor minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) liggen de mogelijke sancties tegen Israëlische kabinetsleden ingewikkeld. Het kabinet wordt gesteund door de PVV, die moeite heeft met de sancties. Van Wilders is bekend dat hij politici als Ben-Gvir openlijk steunt.
‘Sterven na dood’
Uit de documenten blijkt niet alleen de ernst van de situatie in Gaza, maar ook de economische problemen in de Palestijnse gebieden. Israël 'blijft de economie lamleggen' op de Westelijke Jordaanoever, zo schrijven diplomaten.
Reisbeperkingen maken werken in Israël 'onmogelijk' en handel 'onrendabel'. De Palestijnse autoriteiten zijn bijna bankroet, steun van de Europese Unie 'helpt om het hoofd boven water te houden, maar niet meer dan dat', zo schrijven diplomaten. In Gaza is de economie 'op sterven na dood' en zitten vrijwel alle inwoners onder de armoedegrens.
"Als je de documenten leest, zie je vooral worsteling en onmacht. In Den Haag en in Brussel", zegt politiek verslaggever Fons Lambie volgens RTL. "De EU-landen zijn diep verdeeld: een aantal landen steunt Israël, een aantal landen heeft iets meer sympathie voor de Palestijnen. Door die verdeeldheid zijn gezamenlijke EU-standpunten altijd halfslachtig. In het Israëlisch-Palestijns conflict maakt de EU weinig indruk. Niet in Israël en niet in de rest van de wereld."
