Ja, we missen de Europese deadline voor saneringsplan.
Met amper anderhalve week na zijn ontslag als formateur is Bart De Wever (N-VA) alweer terug in de cockpit van de Arizona-formatie. Maar ondanks deze comeback blijft de vorming van een nieuwe regering een verafgelegen droom. En met die voortdurende politieke impasse mist België niet alleen een kans om zijn huishoudelijke problemen op te lossen, maar ook een cruciale Europese deadline voor het indienen van een saneringsplan.
Arizona: levend, maar op de intensive care
De Arizona-coalitie, die in het begin met zoveel ambitie werd gelanceerd, bevindt zich nu op de rand van de klinische dood. Het laatste rapport van bemiddelaar Maxime Prévot (Les Engagés) maakte duidelijk dat er nog leven in zit, maar dat het niet bepaald bruist. De poging om puin te ruimen na de mislukte supernota van De Wever — die leidde tot een felle botsing tussen N-VA, MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V — was niets minder dan een Sisypheïsche taak. Prévot moest uiteindelijk erkennen dat een compromis over de fiscale hervorming onmogelijk was, vooral gezien de onverzoenlijke standpunten van MR en Vooruit.
De politieke partijen beseften snel dat met de gemeenteraadsverkiezingen in zicht, een doorbraak onmogelijk was. 13 oktober komt te snel om iets wezenlijks op poten te zetten. De supernota van De Wever, die hervormingen in de arbeidsmarkt, pensioenen en fiscaliteit beoogde, werd dan ook zonder pardon van tafel geveegd. Vooruit-voorzitter Conner Rousseau sprak zelfs over een “doodverklaring” van het document, na zware kritiek vanuit zijn eigen partij, de PS, de socialistische vakbond ABVV en de PVDA.
Tijd kopen, maar voor hoe lang?
In afwachting van een nieuwe supernota verschuift de focus naar andere thema’s die misschien iets minder giftig zijn: veiligheid, defensie, klimaat, energie en migratie. De Wever, die aanvankelijk de voorkeur gaf aan een aanpak waarbij eerst het ‘trekpaard’ — de grote hervormingen — zou worden opgetuigd, moet nu genoegen nemen met een trager en klassieker onderhandelingsproces.
Eerst lokaal een postje pakken, dan het land redden
Ondertussen worden de politieke motoren op een laag pitje gehouden, terwijl kopstukken zoals De Wever en Prévot zich storten op de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. De Wever wil zijn positie als burgemeester van Antwerpen verdedigen, terwijl Prévot hetzelfde probeert te doen in Namen. Ook Conner Rousseau en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez hebben hun zinnen gezet op lokale machtsposities.
Europese deadlines: een tikkende tijdbom
Maar terwijl de politieke klasse zich vanuit hun ivoren toren opmaakt voor de lokale stembusgang, dreigt een ander probleem op nationaal niveau. De Europese Commissie heeft België opgeroepen om een meerjarenplan in te dienen om de torenhoge begrotingstekorten aan te pakken. Zonder ingrijpende maatregelen kan het tekort oplopen tot een schokkende 45 miljard euro tegen 2029. Structurele hervormingen zijn noodzakelijk om niet alleen de begroting op orde te brengen, maar ook om de Europese Commissie gunstig te stemmen. Een gunstig plan zou de mogelijkheid bieden om de saneringstermijn te verlengen van vier naar zeven jaar.
De Wever had de oorspronkelijke deadline van 20 september gebruikt als een hefboom in de onderhandelingen, maar zonder resultaat. Een uitstel tot 15 oktober is formeel nog mogelijk, maar ook dat lijkt een utopie zolang de formatieprocessen op hun beloop worden gelaten tot na de gemeenteraadsverkiezingen.
Als er tegen november geen zicht is op een nieuwe regering, kan de Europese Commissie de druk verder opvoeren door België te verplichten het saneringsplan binnen vier jaar uit te voeren. Dit zou de regering ernstig beknotten in haar beleidsruimte, al blijft de deur op een kier voor een verlenging van de termijn zodra er een regering is en een plan ingediend wordt. Het blijft echter een dreigend zwaard van Damocles dat België boven het hoofd hangt.
De klok tikt genadeloos door
De combinatie van politieke verlamming en Europese deadlines schept een gevaarlijke cocktail. Terwijl de Belgische politieke elite zich richt op lokale verkiezingen, tikt de klok door voor het indienen van een saneringsplan. Als België opnieuw een deadline mist, dreigen de gevolgen verstrekkend te zijn, zowel voor de geloofwaardigheid van de politieke leiders als voor de economische toekomst van het land.
