Neuzen ‘die van de belastingen’ straks onzichtbaar in je financiën?
Sta je binnenkort zonder het te weten permanent onder het vergrootglas van de fiscus? De nieuwe federale plannen die formateur Bart De Wever (N-VA) op tafel legt, suggereren dat de fiscus binnenkort misschien wel onzichtbaar in jouw bankrekeningen kan snuisteren. En daar is niet iedereen even gerust op.
De sluipende greep op jouw bankgegevens
Sinds 2022 is het al zo dat de banken elk half jaar de saldo’s van Belgische rekeningen moeten melden aan het Centrale Aanspreekpunt (CAP) van de Nationale Bank. Dit om belastingontduiking en frauduleuze geldstromen op te sporen, want de Belgische staat loopt jaarlijks miljarden mis door fraude. Op zich kunnen overheidsinstanties enkel aan die gegevens als er een vermoedelijke reden van fraude is. Maar De Wever wil nu een stap verder gaan.
In zijn zogenaamde ‘supernota’ stelt De Wever voor om software gebruiken die verdacht gedrag op rekeningen automatisch signaleert. Denk aan verdachte patronen, zoals onregelmatige, forse geldstromen die niet verklaard worden door je salaris of gekende inkomsten. Stel, je krijgt elke maand 10.000 euro bovenop je loon bijgeschreven zonder duidelijke herkomst, dan zou een algoritme die transactie kunnen oppikken en verder onderzoeken.
Anonieme datamining of privacy-invasie?
De overheid stelt dat dit allemaal anoniem gebeurt en dat de privacy van de burger gerespecteerd blijft. Pas wanneer er effectief een verdachte beweging wordt vastgesteld, komt er een menselijke controleur bij kijken om te zien van wie de rekening is. Maar dat klinkt minder geruststellend voor veel juridische experts.
Charlotte Lardenoit, advocate bij Sansen International Tax Lawyers, is een van die kritische stemmen. “Het zijn computerprogramma’s die preventief en automatisch in bulk gegevens gaan verzamelen. Burgers weten dus niet wanneer de overheid hun financiële gegevens gaat inkijken, en waarom,” stelt ze scherp in ‘Het laatste Nieuws’. Dit zou een aanzienlijke uitholling van het bankgeheim betekenen, en het principe van onschuld tot schuld bewezen is lijkt hiermee naar de achtergrond te verdwijnen.
Een open deur voor misbruik?
Lardenoit waarschuwt ook voor de potentiële valkuilen van de algoritmes die voor deze datamining worden gebruikt. Welke gegevens ze precies zullen verzamelen, hoe ze verdachte patronen identificeren en wat dat voor jouw privacy betekent, zijn vragen waar nog geen duidelijk antwoord op is. “Iedereen zou schrik moeten hebben. Elke beweging van de ene rekening naar de andere kan in die databank terechtkomen, zonder dat daar duidelijke criteria of limieten voor zijn,” waarschuwt ze. De zorg is dat deze software niet alleen voor fiscaal onderzoek zal worden ingezet, maar dat de deur naar bredere toepassingen open wordt gezet, wat kan leiden tot een totalitaire controlecultuur.
Toekomstmuziek of realiteit?
Hoewel de juridische details nog vaag blijven en er beloofd wordt dat alles binnen een strikt wettelijk kader gebeurt, wekt het plan bij velen argwaan. Advocaten en privacy-experts vrezen dat dit systeem een gevaarlijke precedent zet, waarbij de burger steeds minder zicht heeft op wat er met hun persoonlijke gegevens gebeurt. En in een tijdperk waarin privacy al op veel fronten onder druk staat, lijkt dit voorstel bij te dragen aan een gegronde angst voor een overheid die steeds meer grip krijgt op ons privéleven.
Doch, overleeft dit plan de politieke storm rondom de supernota? Want met de lekken en interne ruzies binnen de ‘Arizona-regering’ lijkt het nog onzeker of deze maatregelen daadwerkelijk zullen worden doorgevoerd.
Conclusie: de fiscus als digitale waakhond
Het idee dat software straks automatisch jouw bankrekening monitort op verdachte transacties, roept de vraag op hoe ver de overheid mag gaan in haar strijd tegen fraude. Is dit een noodzakelijke stap om de staatskas te vullen, of een stap richting een onwenselijke controlemaatschappij? Ze kunnen ook gewoon verplichten dat vanaf nu iedereen zijn loon laat storten op het rekeningnummer van de staat, dan moeten ze toch zo veel moeite niet doen. Niet?
(Foto: Shutterstock)
