De netbeheerder is niet klaar voor de grote energietransitie en laat de consument opdraaien voor de kosten.
De wereldverbeteraars onder ons horen het niet graag, maar in het woord ‘duurzaam’ schuilt het woord ‘duur’. Ja, we moeten en zullen duurzaam elektrificeren, maar blijkbaar heeft niemand echt stilgestaan bij de haalbaarheid van dat plan. Ach man, wir schaffen das. Een duurzame levensstijl is voor wie het zich kan permitteren. Voor wie de centen niet heeft duurt duurzaamheid niet lang. Wat dacht je van onze energiefactuur die nog maar eens gaat stijgen omdat de leveranciers van stroom en gas en klaar zijn voor de energietransitie? Een schoolvoorbeeld van eerst doen en dan denken.
Energie besparen? Mooi idee. Maar ondertussen wordt de elektriciteitsfactuur van de Vlaming volgend jaar alweer zwaarder, en dat zelfs meer dan verwacht. De Vlaamse energiewaakhond VREG heeft de nieuwe nettarieven goedgekeurd, en die komen aan als een koude douche: een stijging van 33 procent. Pardon? Een gemiddeld gezin zal jaarlijks zo’n 120 euro meer betalen voor stroom. Ook de gasfactuur stijgt met gemiddeld 15 euro. Energiezuinig leven wordt zo plots een (duurzame)dure grap.
De schuld van je netbeheerder (en een paar miljarden)
Wie de schuld zoekt, mag met een vingertje naar boven wijzen: naar het stroomnet. Fluvius (de lokale netbeheerder) en Elia (de hoogspanningsnetbeheerder) krijgen van de VREG groen licht om flink wat kosten door te rekenen. En die kosten rijzen de pan uit, want ons elektriciteitsnet moet dringend versterkt worden. Rarara, hoe zou dat komen. Juist we rijden massaal met elektrische bedrijfswagens rond, onze warmtepompen draaien op volle toeren, en bedrijven schakelen – onder druk van klimaatdoelen – massaal over van olie en gas naar elektriciteit. In kindertaal heet zoiets: “Oeps.” Bij de grote mensen klinkt het als “voortschrijdend inzicht"?
Mooi groen allemaal, maar achter die transitie zit een rekening van miljarden euro’s. Die infrastructuurwerken en versterkingen laten zich nu al voelen op de factuur van de modale Vlaming. En geloof vooral niet dat dit de laatste prijsstijging is, want netbeheerders hebben nog jaren van investeringen in het vooruitzicht. De Vlaamse energieregulator knikte deze week goedkeurend, en wie betaalt? Juist, jij en ik.
Eerst 23 procent, nu 33 procent: hoezo “verrassing”?
Dat de prijzen zouden stijgen, wisten we al. Maar dat ze nog meer zouden stijgen dan eerder voorzien, hadden wij niet durven verzinnen. In het voorjaar sprak de VREG van een toename van ongeveer 23 procent. Tegen oktober ging dat al richting 31 procent. En nu blijkt dat Vlaamse gezinnen volgend jaar gemiddeld 33 procent extra zullen neertellen voor netkosten. Vergeet die zachte prijscorrectie. Deze verhoging komt in de buurt van diefstal.
“We betalen voor de toekomst”
Jaja, een sterker stroomnet is broodnodig. Elektrische auto’s en warmtepompen die ons door de strot zijn geduwd, vragen om een modern en krachtig net. Netbeheerders verschuilen zich dan ook achter deze miljardeninvesteringen de prijs zijn van een duurzame toekomst. Maar hebben wij daar om gevraagd? En nog: hoe duurzaam is een energietransitie die nu al pijn doet?
Bovendien zijn het vooral de gewone Vlaamse huishoudens die de kosten dragen. Bedrijven – die overstapten op stroom – profiteren van voordelige grootverbruikerstarieven. Daar bovenop kunnen zij nog nauwelijks profiteren van goedkope energie uit hernieuwbare bronnen, aangezien de netkosten steeds zwaarder doorwegen op de factuur.
En wat met gas? Geen ontkomen aan
Voor wie dacht dat gas een veilige haven zou blijven: fout gedacht. Ook de gasfactuur stijgt, zij het minder dramatisch. De gemiddelde toename van 15 euro op jaarbasis lijkt nog relatief beperkt, maar het maakt duidelijk dat er voor de Vlaamse consument geen enkel ontsnappingsluik meer is.
Hoe lang pikken we dit nog?
Met stijgende energieprijzen, dure renovatieplichten en nu ook hogere nettarieven is de Vlaming er lekker ingeluisd. De zoveelste stijging is dan ook een pijnlijke reminder dat energie – hoe groen ze ook mag zijn – vooral een dure luxe wordt.
Ondertussen houdt de Vlaamse regering de lippen braafjes op elkaar. Investeringspremies en subsidies zijn afleidingsmanoeuvres, en een doekje voor het bloeden, maar veranderen weinig aan de harde realiteit: de kosten van de energietransitie komen in Vlaanderen vooral terecht bij de doorsnee burger.
Installeer maar braafjes je warmtepomp, laad je elektrische auto op en gooi zonnepanelen op je dak, maar wie profiteert hier écht van? Het klimaat of de portemonee (van een ander)?
