Oh dierbaar land der vaad’ren met de zes regeringen.
Dit weekend was het exact 100 dagen gelden dat wij burgers in het stemhokje mochten deelnemen aan de democratie. Daarna volgden drie maanden vol gepalaver, onderhandelingen, en politieke manoeuvres die leidden tot de vorming van drie van de zes regeringen. Wie zo naïef was om te denken dacht dat dit keer de puzzel vlotter zou gelegd worden, heeft zich vergist. Vooral op federaal, Vlaams en Brussels niveau blijft de regeringsvorming stroef verlopen. Enkel in de Duitstalige Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en het Waals Gewest lijkt men het spoor vlot te hebben gevonden.
De federale formatie: een politieke lijdensweg
Op het federale niveau werd gehoopt op een snel akkoord, maar zoals vaak blijkt de praktijk weerbarstiger. Tussen droom en daad staan in dit land nu eenmaal wetten in de weg en praktische bezwaren. De verkiezingsuitslag gaf nochtans duidelijke signalen. Aan de Franstalige kant zagen de groenen van Ecolo en de immer dominante PS terrein verliezen, terwijl de MR van de mediagenieke Georges-Louis Bouchez samen met het gematigde Les Engagés verrassend goed scoorden. In Vlaanderen zagen we een triomfantelijke N-VA en een Vooruit die een opmars maakten. Groen en Open VLD daarentegen bleven achter met een politieke depressie.
Een coalitie van N-VA, Vooruit, CD&V, MR en Les Engagés leek dan ook een vanzelfsprekende keuze. Onze wijze koning gaf de opdracht aan N-VA-voorzitter Bart De Wever om als informateur het voortouw te nemen. Het zou zo gepiept zijn. Niets was minder waar. De eerste barst ontstond in augustus, toen de MR een stokje stak voor de supernota van De Wever, waarin gevoelige hervormingen rond pensioenen, belastingen en de arbeidsmarkt werden voorgesteld. MR-voorzitter Bouchez torpedeerde de plannen, wat De Wever noopte tot een ongemakkelijke terugtocht naar de koning.
Hoewel Maxime Prévot van Les Engagés een bemiddelende rol kreeg om de plooien glad te strijken, blijft de formatie moeizaam verlopen. De naderende gemeenteraadsverkiezingen bleef als een zwaard van Damocles boven de onderhandelingen te hangen. Ook al ontkennen onze politici het in alle toonaarden, geen enkele partij is bereid om vóór de verkiezingen toegevingen te doen die hen later stemmen kunnen kosten. Met veel kritische ogen gericht op De Wever, rijst de vraag: kan hij nog voor Kerstmis een federale regering vormen? Het wordt spannend.
De Vlaamse formatie: een hobbelig parcours
Ook op Vlaams niveau was er aanvankelijk optimisme. De N-VA behield haar dominante positie, en een regering met Vooruit en CD&V leek voor de hand liggend. Maar waar er hoop was op een vlotte formatie, zorgde een reeks sociale eisen van Vooruit en CD&V voor spanningen binnen de onderhandelingen. Vooral de strijd tussen begrotingsdiscipline, waar de N-VA zich aan vastklampt, en de sociaal-economische hervormingen die Vooruit en CD&V willen doorvoeren, heeft de motor doen sputteren.
Hoewel Bart De Wever het Vlaamse stokje snel doorgaf aan partijgenoot Matthias Diependaele, duurde het niet lang voor de eerste grote struikelblokken opdoken. CD&V-voorzitter Sammy Mahdi schoot de nota van Diependaele publiekelijk neer, wat leidde tot een tijdelijke impasse. Toch bleek het achter de schermen minder dramatisch dan het leek, en gingen de onderhandelingen verder. Vooruit-voorzitter Conner Rousseau liet zelfs uitschijnen dat een akkoord vóór de lokale verkiezingen haalbaar is. Een nieuwe Vlaamse regering? Hoop doet leven.
Het Brusselse moeras
In Brussel zit men in een nog veel moeilijker parket. De ingewikkelde institutionele regels en de precaire financiële situatie van het Gewest maken het vormen van een regering een helse klus. Terwijl de Franstalige partijen onder leiding van MR-winnaar David Leisterh relatief snel een akkoord bereikten, loopt het bij de Nederlandstaligen veel stroever. Formateur Elke Van den Brandt (Groen) slaagt er voorlopig niet in om een stabiele meerderheid te vinden. Vooral Team Ahidar, de onverwachte nieuwkomer, ligt moeilijk binnen het onderhandelingsproces.
Dat de formatie muurvast zit, blijkt uit het feit dat Van den Brandt na drie maanden het bijltje erbij neerlegde. De frustraties tussen de Franstalige en Nederlandstalige partijen nemen toe, en de kans op een snelle oplossing lijkt ver weg. MR en Les Engagés proberen de impasse te doorbreken, maar waar dit zal eindigen, is voorlopig onduidelijk.
Zuidelijke efficiëntie
In het Waals Gewest en de Franse Gemeenschap ging het daarentegen opvallend vlot. MR en Les Engagés - die goed scoorden bij de verkiezingen - lieten er geen gras over groeien. Al op 11 juli – oh ironie, is dat niet de Vlaamse feestdag? – werd er een nieuwe Waalse regering gevormd. De verwachting is dat deze coalitie, los van de klassieke PS-dominantie, eindelijk verandering zal brengen in het vaak traag opererende Waalse politieke systeem.
Snelheid bij de Duitstaligen
Bij de Duitstalige Gemeenschap verliep de regeringsvorming nog sneller. Amper vier dagen na de verkiezingen was de nieuwe regering gevormd, onder leiding van Oliver Paasch van ProDG. De christendemocratische CSP en de liberale PFF vormen samen met Paasch een solide meerderheid, waarbij de socialistische SP voor het eerst in decennia naar de oppositiebanken werd verwezen.
Europa: alles volgens plan
Op het Europese toneel is de situatie zoals altijd een stuk overzichtelijker. De nieuwe samenstelling van het Europees Parlement is al geïnstalleerd, en barones Ursula von der Leyen wordt verwacht zichzelf op te volgen als voorzitter van de Europese Commissie. Hoewel de EU vaak als bureaucratisch en traag wordt bestempeld, verloopt alles dit keer zonder grote verrassingen of obstructies.
Kortom, waar in sommige regio's vaart wordt gemaakt, dreigt op cruciale niveaus, zoals federaal en Vlaams, nog een lange politieke lijdensweg. De komende weken zullen ongetwijfeld bepalend zijn voor de toekomst van het Belgische politieke landschap. Zullen we maar ineens wachten tot na 13 oktober?
(foto: PD)
