Zwitserse kerk installeert AI-gestuurde god.
In het pittoreske Lucerne, Zwitserland, gebeurt iets wat alleen god had kunnen voorspellen: de St. Peterskapelle, een van de oudste kerken van de stad, heeft de deur geopend voor een experiment dat de kloof tussen religie en technologie moet verkleinen. In augustus 2023 werd hier namelijk een bijzondere biechtstoel geïnstalleerd, waar bezoekers konden communiceren met een digitale avatar van Jezus, volledig aangestuurd door artificiële intelligentie. Het project, dat de naam ‘Deus in Machina’ meekreeg, is het resultaat van een jarenlange samenwerking tussen de kerk en de lokale universiteit, en heeft de gemoederen binnen de gemeenschap verdeeld.
Een digitale biechtstoel: technologie ontmoet religie
Het experiment werd opgezet om te onderzoeken hoe de kerkbezoekers zouden reageren op een figuur die de gedaante van Jezus aanneemt, maar dan zonder de fysieke aanwezigheid van een priester of geestelijke. De avatar, uitgerust met AI, bood gesprekken aan in maar liefst 100 verschillende talen, waarmee men via een scherm direct met de digitale Jezus kon praten. Maar dit was geen gewone biecht, benadrukt men in de St. Peterskapelle. Het doel was niet om een religieuze ritueel na te bootsen, maar om te onderzoeken hoe mensen reageren op een machine die zich voordoet als een goddelijke figuur.
De keuze voor een heilige avatar
Het idee om de virtuele avatar van Jezus te gebruiken, werd na een grondige discussie gekozen. De kerk stelde zich de vraag: wat zou de juiste vorm zijn voor zo’n AI-gestuurde entiteit? Moest het een theoloog zijn, een menselijk figuur of juist een heilige? Uiteindelijk viel de keuze op Jezus, als een universeel symbool van religie en spiritualiteit, die volgens de onderzoekers voor velen een diepere betekenis vertegenwoordigt dan enig ander religieus symbool.
Een interactieve ervaring: geen echte biecht, maar wel een spiritueel moment
Na de AI-avatar getraind te hebben met de meest relevante theologische teksten, werd het experiment van start gestuurd. Bezoekers van de kerk werden uitgenodigd om hun vragen te stellen aan het langharige, op een scherm geprojecteerde beeld van Jezus. De reacties kwamen vrijwel onmiddellijk, maar de kerk waarschuwde de deelnemers nadrukkelijk: dit was geen echte biecht. De bedoeling was niet om persoonlijke zonden te vergeven, maar om te zien hoe mensen het gesprek met de AI-Jezus zouden ervaren. Het werd meer een interactief experiment dan een religieuze plechtigheid. Toch werd het voor veel bezoekers als een spirituele ervaring ervaren, zo blijkt uit de feedback.
Gemengde reacties: van inspiratie tot teleurstelling
Gedurende de twee maanden dat de installatie actief was, bezochten meer dan 1.000 mensen de St. Peterskapelle om hun vragen te stellen aan de AI-Jezus. Van de 230 respondenten bleek een significant aantal van hen het gesprek met de digitale Jezus als positief te ervaren. Velen gaven aan dat de ervaring hen diep had geraakt en ze het gevoel hadden echt met een hogere macht te communiceren. Anderen echter waren sceptischer, vonden de AI-Jezus soms niet adequaat reageren, of waren teleurgesteld in de antwoorden die zij ontvingen. Ondanks deze kritiek werd er nooit een echt negatieve ervaring gemeld; er werd eerder gesproken van oppervlakkige of niet bevredigende reacties, die het gesprek soms minder diepgaand maakten dan verwacht.
Nieuwsgierigheid naar geloof: technologie als gesprekspartner
Het experiment gaf ook inzicht in de manier waarop mensen met technologie omgaan als het gaat om religieuze vragen en verlangens. Er blijkt een zekere nieuwsgierigheid te bestaan naar gesprekken over geloof, en veel bezoekers gaven aan dat zij eigenlijk liever een ‘menselijke’ ervaring hadden gehad, maar toch nieuwsgierig waren naar de mogelijkheid om in gesprek te gaan met een AI-Jezus. De uitkomsten van het experiment lieten zien dat er vooral een verlangen is naar antwoorden: mensen willen een gesprek, een reactie, iets om over na te denken, ook al is het gesprek dan met een machine.
Ethische overwegingen: geen permanente digitale Jezus
Toch was er een zekere terughoudendheid vanuit de kerk. Ondanks het succes van het experiment, werd er besloten dat zo’n AI-Jezus niet permanent aanwezig zou blijven in de kerk. De verantwoordelijkheden die gepaard zouden gaan met het in stand houden van een dergelijk systeem werden als te groot ervaren. De conclusie was dat zo'n figuur niet langer dan tijdelijk in de kerk zou moeten staan. Volgens de betrokken theologen zou het ethisch problematisch kunnen zijn om de figuur van Jezus op deze manier te ‘vercommercialiseren’ of te vertechnologiseren. De AI-Jezus bleek meer een experiment dan een toekomstig religieus hulpmiddel.
(Foto: https://lukasgesellschaft.ch/)
