Grote bedrijven worden verplicht dat hun hele toeleveringsketen mens en milieu respecteert.
Donderdag keurde Europa de zorgwetplicht goed. Die moet voorkomen dat de goedkoopste productie primeert ten koste van mens en milieu. Geen T-shirts meer die door kinderhandjes in mekaar worden geflanst, geen slavernij, ontbossing en milieuvervuiling. Ten minst dat is de theorie.
De wetgeving gaat Europese bedrijven verplichten om productie- en waardeketens — ook buiten de EU — te screenen op misstanden op het gebied van mensenrechten, klimaat en milieu, en die zo nodig ook aan te pakken.
Bedrijven worden dus verplicht om onderaannemers, leveranciers en partners voor verkoop, distributie en opslag te monitoren. Vinden ze dat er iets niet koosjer is, dan moeten ze oplossingen voorstellen en doorvoeren. Primark moet bijvoorbeeld kunnen aantonen hoe ze aan die T-shirts van twee euro zijn geraakt en of ze wel ‘proper’ gemaakt zijn.
Bedrijven die buiten de lijntjes kleuren riskeren sacncties. Doch Europa moet met de lidstaten de onderhandelingen nog starten over de concrete uitwerking. De sancties zouden kunnen gaan gaan van naming and shaming tot goederen tijdelijk van de markt halen en boetes van minimaal 5 procent van de omzet.
Alle ondernemingen in de EU met meer dan 250 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan 40 miljoen euro zullen onder de zorgplichtwet vallen. Niet-EU-bedrijven met een omzet van meer dan 150 miljoen euro ook, op voorwaarde dat ze in de EU minstens 40 miljoen euro genereren.
Het is maar de vraag hoe af afdwingbaar een en ander is, en of bedrijven zichzelf daadwerkelijk gaan controleren, of – zo merkt Unizo op die het principe wel ondersteunt – dat “grote bedrijven de verantwoordelijkheden zullen doorsturen naar de kmo’s”. Op einde van de rit zou - nu al - arme naaister van Bangladesh straks nog wel eens armer kunnen worden.
