Wie niet horen wil, moet voelen mijnheer Trump. Jammer genoeg deelt ook Europa in de klappen.
China heeft de kraan dichtgedraaid voor een handvol zeldzame aardmetalen – en dat zullen ze niet alleen in Amerika voelen, maar tot in de diepste vezels van de Westerse industrie. Bedrijven die nog hopen op een vlotte levering, mogen die hoop samen met hun vorige kwartaaldoelstellingen opbergen. Wie wil exporteren, moet eerst een speciale vergunning bemachtigen, en dat is geen kwestie van een formulier invullen en klaar. Het betekent weken tot maanden bureaucratisch worstelen door de Chinese papiermolen.
Terwijl Washington de klappen uitdeelt en opvangt, vangt ook Europa scherven. Europese bedrijven die afhankelijk zijn van die metalen – onmisbaar voor batterijen, chips, en alles wat beweegt of berekent – zitten nu op droog zaad. China speelt schaak, en het Westen kijkt toe en incasseert.
‘Rare aarde’
Ze zitten diep onder de grond, zijn moeilijk te ontginnen, zeldzaam als een eerlijke politicus, en oh ja – levensnoodzakelijk voor zowat elke moderne technologie. Denk aan drones, raketten, elektrische wagens, windturbines en zelfs de hersens van een F-35.
Welkom in de wereld van de ‘rare earths’, waar China met één simpele tik op de pauzeknop de halve Westerse economie lamlegt.
Vrijdagmorgen, ergens in een mistige haven in Shenzhen, stopt een douanier een container vol glimmende metalen. “Papieltjes ontbleken,” zegt hij droogjes. Wat hij écht bedoelt: Peking houdt de kraan dicht – en Washington mag zich al beginnen afvragen hoe ze hun volgende raket de lucht in krijgen.
China ontgint 69 procent van alle zeldzame aardelementen en heeft 90 procent van de wereldwijde raffinage in handen. De uitvoer van zeven van die glimmende goudmijntjes – met namen die klinken alsof ze uit een Marvel-film komen: samarium, gadolinium, terbium, dysprosium, lutetium, scandium en yttrium – is nu voorlopig op pauze gezet. Officieel om “nieuwe exportregels” uit te werken. Maar iedereen weet: dit is geopolitiek schaak op niveau Kung Fu Hustle.
“Het is alsof je met een voorhamer op het zenuwstelsel van de Amerikaanse industrie ramt.”
– Joshua Ballard, CEO van USA Rare Earth
Neodymium is het nieuwe olie – en China heeft de putten
De zeldzame aardelementen zijn ironisch genoeg helemaal niet zo zeldzaam, maar wél een gigantische pain in the ass om te ontginnen. Denk aan chemische cocktails, radioactieve reststoffen en een landschap dat eruitziet alsof Godzilla er zijn roes uitsliep. Perfect voor een land als China dat zich minder druk maakt over milieu dan over macht.
En macht hebben ze. Het Westen, jarenlang verslaafd aan goedkope productie uit het Oosten, kijkt nu sip naar zijn lege voorraden. De VS, die amper 12 procent van de wereldproductie voor hun rekening nemen, hebben welgeteld één mijn voor zulke elementen. Daar kun je een paar drones mee bouwen, maar geen gevechtsvloot.
Solvay en Europa: een laat ontwaken
In Europa heeft Solvay zopas zijn eerste fabriek voor supermagneten geopend. Applaus in Frankrijk, maar zelfs daar beseft men: tegen 2030 willen we 30 procent van onze batterijen zelf bouwen, maar zonder grondstoffen zijn we gewoon een stel optimisten met een plan.
China’s monopolie is geen toeval. Al in 1992 verkondigde Deng Xiaoping trots: “Het Midden-Oosten heeft olie, China heeft zeldzame aardmetalen.” Sindsdien investeerde het communistisch regime miljarden in de uitbouw van een netwerk van mijnen, raffinaderijen en, jawel, bureaucratie. Want wie nu zo’n pakketje met lutetium wil bestellen, moet eerst 45 tot 60 dagen zijn nummertje trekken bij de Chinese papierwinkel. En dan nog hopen dat Xi Jinping niet met het verkeerde been uit bed is gestapt.
Dit zijn de belangrijkste aardelementen van China
Cerium en lanthanium worden gebruikt in katalysatoren, condensatoren en voor olieraffinage.
Neodymium, dysprosium, terbium en praseodymium zijn noodzakelijk voor supermagneten, die onder andere worden gebruikt in autobatterijen, robotica, windturbines, drones en gevechtsvliegtuigen.
Gadolinium versterkt MRI-scans.
Lutetium wordt gebruikt voor PET-scans.
Yttrium zit in supergeleiders.
Samarium en dysprosium zijn neutronenvervangers in nucleaire installaties.
Scandium wordt in de aardolie-industrie gebruikt om oliestromen te traceren.Sancties en zwarte lijsten
De tijdelijke exportpauze is slechts opwarmertje.
China heeft ook een ‘onbetrouwbare bedrijven’-lijst, een soort zwarte lijst waar vooral Amerikaanse hightechfirma’s op prijken. Bedrijven die banden hebben met defensie, worden systematisch uitgesloten. Acht Amerikaanse dronebouwers mochten vorige week al plaatsnemen op dat schavot. Want jawel, in elke F-35 zit minstens 400 kilo aan rare earths. Zonder die spullen? Geen vluchten, geen vuur, geen victorie.
Het was een kwestie van tijd voordat Trump ‘op zijn bakkes’ zou krijgen. Dit heeft de zelfverklaarde god aan zichzelf te danken. De man had een déjà vu kunnen hebben uit 2019, toen China al eens dreigde met een zeldzame-aarde-embargo. Toen ging Xi demonstratief op bezoek bij JL Mag Rare-Earth Company, de topfabriek van China’s supermagneetmacht. “Een symbolische uppercut,” zeiden analisten toen. Nu komt de echte rechterhoek.
De VS: geen buffers, geen plan B
Amerikaanse bedrijven houden – in tegenstelling tot Japan – nauwelijks strategische voorraden aan. Het idee om miljoenen in te vriezen in een magazijn met dure, moeilijk te verkrijgen mineralen is nu eenmaal niet sexy voor aandeelhouders. Maar nu betalen ze de prijs: vertragingen, tekorten en een afhankelijkheid van een land dat hen liefst economisch bij de keel grijpt.
China weet exact waar het pijn doet. Joshua Ballard vat het samen: “China kan selectief gaan weigeren. Het is een vorm van economische besturing die je met importtarieven nooit bereikt.”
China heeft de grondstoffen, de VS de grootspraak
Trump mag dan wel denken dat hij de wereld op z'n knieën krijgt met kinderachtige importheffingen, China geeft het Westen een les in economische oorlogsvoering van het hoogste niveau. Geen bommen, geen raketten, gewoon: “Neen, u krijgt uw dysprosium niet.” Oftewel: “Make America stupid again.”
(Foto: Shutterstock)
