Na de annexatie van de Krim in 2014 werd een intensief programma opgestart door de CIA in Oekraïne onder Obama. Dat de CIA in die periode actief was in Oekraïne, is geen geheim. De samenwerking was wel uitgebreider dan gedacht.
Concreet hield de CIA toezicht op een geheim intensief trainingsprogramma voor elite Oekraïense 'special operations forces' en ander inlichtingenpersoneel. Het programma, dat in 2015 van start ging, werd ook deels in de VS gegeven.
De training, die "tactische dingen" omvat, "zal er behoorlijk offensief uitzien als Russen Oekraïne binnenvallen", zei een voormalige functionaris begin dit jaar nog in de media. Die uitspraak is bewaarheid. Opmerkelijk is dat er terdege rekening gehouden werd met die Russische inval.
Een persoon die bekend is met het programma zei het toen nog scherper in de media. "De Verenigde Staten trainen een opstand", zei een voormalige CIA-functionaris, eraan toevoegend dat het programma de Oekraïners heeft geleerd hoe ze "Russen moeten doden".
Het programma, dat nooit formeel gericht lijkt te zijn geweest op de voorbereiding op een opstand, omvatte wel training die voor dat doel kon worden gebruikt. Een andere voormalige ambtenaar van het agentschap beschreef technische aspecten van het programma, zoals het laten zien van Oekraïners hoe ze veilige communicatie achter vijandelijke linies of in een "vijandige inlichtingenomgeving" kunnen onderhouden als potentiële "stay-behind force training".
De Russische annexatie van de Krim had volgens de CIA veel zwakheden aan het licht gebracht. Zo hadden Oekraïense sluipschutters een groot probleem: Russische troepen in Oost-Oekraïne probeerden hen te verblinden. Terwijl de Oekraïners door hun vizier keken om hun doelen te vinden, waren de Russen begonnen hun locatie te lokaliseren en gebruikten ze hoogenergetische lasers, waardoor het gezichtsvermogen van de sluipschutters werd beschadigd. Hoe de CIA dat probleem opgelost heeft, wordt niet verteld.
De twee partijen Rusland en Oekraïne stonden uiteraard al eens dicht bij elkaar. In 2014 was Rusland het Oekraïense schiereiland de Krim al binnengevallen en had het geannexeerd. Kort daarna begonnen pro-Russische opstandelingen in de oostelijke Donbas-regio een afscheidingsoorlog tegen Kiev. Russische troepen mengden zich al snel in de strijd. Minder geweten: stilletjes deed de CIA dat ook.
Toen de gevechtslinies in de Donbas verhardden, maakte een kleine, selecte groep ervaren CIA-paramilitairen hun eerste geheime reizen naar de frontlinies om Oekraïense tegenhangers daar te ontmoeten, volgens voormalige Amerikaanse functionarissen.
CIA-paramilitairen concludeerden al snel dat het agentschap werd geconfronteerd met een tegenstander wiens capaciteiten veel groter waren dan de islamitische groepen die de CIA had bestreden in de oorlogen na 9/11. "We hebben heel snel veel geleerd", zegt een voormalige hoge inlichtingenfunctionaris - onder meer over die laserblindingstechnieken van de Russen.
Als onderdeel van het in Oekraïne gevestigde trainingsprogramma leerden CIA-paramilitairen hun Oekraïense tegenhangers sluipschuttertechnieken; hoe door de VS geleverde Javelin-antitankraketten en andere apparatuur te bedienen; hoe digitale tracking van de Russen te ontwijken die werden gebruikt om de locatie van Oekraïense troepen te lokaliseren, waardoor ze kwetsbaar waren voor aanvallen door artillerie; hoe geheime communicatiemiddelen te gebruiken; en hoe onopgemerkt te blijven in het oorlogsgebied terwijl ze ook Russische en opstandige troepen uit hun posities lokken, naast andere vaardigheden, volgens voormalige functionarissen.
Het tweede deel van de missie was "om de moed van de Oekraïners zelf" te testen, volgens voormalige functionarissen. Het agentschap moest de "ruggengraat" van de Oekraïners bepalen, zei een voormalige hoge CIA-functionaris. De vraag was: "Gaan ze gerold worden, of gaan ze opstaan en vechten?" herinnerde de voormalige ambtenaar zich. Dat antwoord kunnen we nu ook.
Kortom, de CIA-agenten leerden hun Oekraïense tegenhangers de beste vaardigheden voor irreguliere oorlogvoering, zei de voormalige hoge inlichtingenfunctionaris. "We probeerden ons echt te concentreren op operationele planning, en vervolgens echt harde militaire vaardigheden zoals langeafstandsschutterschap - niet alleen de capaciteit om het te doen, maar ook om te weten hoe het op een slagveld moet, om het leiderschap aan de andere kant echt uit te putten," zei de voormalige hoge inlichtingenfunctionaris. Het resultaat van die training is vandaag duidelijk te zien.
