Het is voor het eerst sinds de Russische inval in Oekraïne op 24 februari dat de oorlog de gastoevoer vanuit Rusland via het Oost-Europese Oekraïne raakt. Een trader merkte op dat het niet slecht was dat het in grote delen van Europa warm was.
"Naftogaz of Ukraine" stuurde immers een officiële brief naar PJSC "Gazprom", waarin ze overmachtsomstandigheden (force majeure) inroepen die het onmogelijk maken om de gastransmissie voort te zetten via de GMS "Sokhranovka" en het grenscompressorstation (CS) "Novopskov", die zich in Russisch militair bezet gebied bevinden. Momenteel gaat het om ongeveer 1/3 van het totale gasdoorvoervolume. Naftogaz stelde een alternatief voor.
Maar een woordvoerder van Gazprom zei dinsdag dat het Oekraïense voorstel "technologisch onmogelijk" was, eraan toevoegend dat het bedrijf geen reden zag voor de verklaring van "overmacht".
De afsluiting markeert duidelijk een nieuwe fase in de Oekraïense oorlog. Nog niet eerder was het gasnetwerk immers zo duidelijk een strategisch wapen binnen het conflict. Over en weer zijn Rusland en Oekraïne erg afhankelijk van de inkomsten die handel en transport van het gas opleveren.
Het zou gaan om de Soyuz-pijplijn. Die is vooral belangrijk voor de doorvoer van Russisch gas naar Europa en heeft verder geen rol in de gasvoorziening van Oekraïne zelf. De gaslevering aan Duitsland komt niet direct in gevaar. Nederland en Noorwegen leveren meer gas om het weggevallen deel aan Russisch gas te compenseren.
De netwerkbeheerder van Oekraïne schakelde woensdagochtend een belangrijk compressiestation uit in het door Rusland bezette oosten van het land. Dat treft vooral Slowakije, Oostenrijk en Italië.
Door het besluit van de netwerkbeheerder GTSOU om compressiestation Sokhranovka wegens ‘overmacht’ te sluiten, zou de gasstroom in de Soyuz-pijplijn zijn stilgevallen. Door die pijplijn vloeit normaal ongeveer eenderde van al het gas dat via Oekraïne naar Europa gaat.
Na de aankondiging steeg de gasprijs in Europa tijdelijk, om direct weer terug te zakken tot het niveau van de laatste weken. ‘De markt gaat ervan uit dat het gas ook via andere routes Europa kan bereiken’, zegt energie-expert Jillis van den Beukel in de media. ‘Bijvoorbeeld via Wit-Rusland en Polen.’ Gazprom meldde wel dat het onmogelijk is om de gastoevoer om te leiden naar andere delen van het netwerk waar niet gevochten wordt. Een woordvoerder van het Kremlin zegt dat Rusland zich aan al zijn contractuele verplichtingen heeft gehouden.
Kiev beschuldigde de Russische troepen er ook van illegaal gas af te tappen. Dat gas zou bestemd zijn voor Oekraïense gebieden die worden bezet.
In Duitsland kwam uiteindelijk een kwart minder gas aan via de pijpleiding die over Oekraïens grondgebied gaat, meldt de Duitse toezichthouder voor gasleidingen Bundesnetzagentur.
Oekraïne wijst op het hevige oorlogsgeweld rond veel infrastructuur voor gas, met name in het oosten van het land. Rusland probeert al enige tijd om vooral dit deel van Oekraïne in handen te krijgen. Dit verstoort onder andere een station dat de druk in de gasleidingen regelt in de buurt van Loehansk, stellen de Oekraïners.
Het conflict doet enigszins denken aan het Russisch-Oekraïens gasconflict van 2006. Dat was een conflict tussen Rusland en Oekraïne over de leveringsprijs van aardgas door het Russische staatsbedrijf Gazprom aan het Oekraïense staatsbedrijf Naftogaz. Naftogaz verzorgde het vervoer van meer dan 80% van het aardgas van Gazprom naar Europa.
