“Oekraïne moet bezet grondgebied opgeven en de hoop op NAVO-lidmaatschap laten varen.”
De Amerikaanse president Donald Trump heefr een markante ‘kazakkendraai’ gemaakt in het Oekraïense conflict. Waar eerdere communicatie van de Verenigde Staten gericht was op versterking van de NAVO-alliantie en militaire steun voor Oekraïne, komt nu een totaal andere toon naar voren. Trump benadrukte tijdens een telefoongesprek met de Russische president Vladimir Poetin dat er serieuze onderhandelingen in gang gezet zouden worden om de oorlog in Oekraïne zo snel mogelijk te beëindigen. Maar, zoals te verwachten valt, tegen een stevige prijs.
Vrede aan alle mensen van goede wil
President Donald heeft de afgelopen maanden staan roepen dat een vreedzame oplossing in Oekraïne in zijn ogen zo snel mogelijk gerealiseerd moet worden, maar met duidelijke voorwaarden. “Ik wil dat er geen mensen meer worden vermoord”, zei Trump woensdag, waarmee hij zijn visie op een beëindiging van de oorlog onderstreepte. Desondanks wordt het steeds duidelijker dat de Verenigde Staten het conflict niet langer zien als een zaak die exclusief de grenzen van Oekraïne betreft, maar eerder als een strategisch spel tussen grootmachten.
In een telefoongesprek van anderhalf uur met Poetin werd afgesproken dat onderhandelingen meteen van start zouden gaan. Trump liet vervolgens weten president Zelensky in te lichten over de inhoud van het gesprek. Het vooruitzicht van vrede in Oekraïne is nu vooral een rekensom van grondstoffen en geopolitieke belangen geworden.
Grondstoffen als hefboom
Trump zoekt de vrede niet alleen via diplomatie , maar ook met de olie- en gasvoorraden die Oekraïne rijk is. Minister van Defensie Pete Hegseth en minister van Financiën Scott Bessent gaven alvast een inkijkje in de voorwaarden die Washington aan Oekraïne wil stellen: een deal die Oekraïens grondgebied en grondstoffen in de uitwisseling zou betrekken.
Graantje meepikken
Woensdag reisde Bessent naar Kiev om te spreken over de mineralenreserves van Oekraïne, en hier komt de geopolitieke draai in het verhaal. De VS zouden willen onderhandelen over de toekomstige ontginning van de zeldzame aardmetalen en gasreserves in Oekraïne, waarmee het land een belangrijk strategisch voordeel zou kunnen behalen. Zelensky lijkt bereid deze deals aan te gaan, zolang ze ook de belangen van Oekraïne beschermen. Toch is het duidelijk dat Oekraïne, meer dan ooit, een afweging maakt tussen nationale belangen en de wensen van de Verenigde Staten.
De onderhandelingen over een energieakkoord zijn slechts een deel van het grotere plaatje. Bessent sprak over de mogelijkheid van een “beschermend schild” voor Oekraïne, maar of dit voldoende bescherming biedt tegen de blijvende dreiging van Rusland is nog een vraag.
Oekraïne niet langer prioriteit
De brutale boodschap van Hegseth in Brussel maakt duidelijk dat de focus van de Verenigde Staten verschuift. Tijdens een bijeenkomst van de Oekraïne Contact Groep - waar de militaire steun aan Oekraïne wordt gecoördineerd -stelde de Amerikaanse minister van Defensie zonder omhaal dat de veiligheid van Oekraïne niet langer de hoogste prioriteit heeft voor Washington. In plaats daarvan ligt de focus nu bij het afschrikken van China, een verschuiving die de NAVO-partners, met name de Europese landen, in een ongemakkelijke positie plaatst.
De Amerikaanse boodschap was hard en helder: het idee dat Oekraïne al zijn grondgebied, inclusief de Krim, kan terugkrijgen, noemt Hegseth “onrealistisch”. Deze uitspraak werd ondersteund door Trump’s harde lijn over het Oekraïense NAVO-lidmaatschap, dat voor de Verenigde Staten al jaren een brug te ver is. Hegseth stelde dan ook dat een Oekraïens NAVO-lidmaatschap geen onderdeel zou uitmaken van een toekomstig vredesakkoord, waarmee de VS duidelijk maken dat Oekraïne zijn eigen veiligheid niet zomaar kan afschrijven op steun van de NAVO.
Europese verantwoordelijkheid
Het is niet alleen Oekraïne dat nu geconfronteerd wordt met de veranderende machtsverhoudingen, ook de Europese landen krijgen een ongemakkelijke boodschap van de VS. NAVO-baas Mark Rutte mag dan wel in Brussel aan de Europese partners verkondigden dat zij nu al meer militaire steun leveren aan Oekraïne dan de Verenigde Staten, de toon van Hegseth is onverbiddelijk. Volgens de Amerikaanse minister moeten de Europeanen een groter aandeel dragen in de wapen- en andere steun voor Oekraïne, inclusief de nodige verhoging van hun defensiebudgetten.
In tegenstelling tot de Amerikaanse lijn, die steeds strikter wordt, lijkt Rutte zich te focussen op de dreiging van Rusland en benadrukt hij dat Europa zich moet voorbereiden op een toegenomen militaire spanning. Met de NAVO-top in Den Haag in het vooruitzicht - waarin een nieuw defensiedoel zal worden vastgesteld - zal Europa zijn defensiecapaciteiten moeten verhogen, met als doel de Russische dreiging op de lange termijn het hoofd te bieden.
Toekomstige onderhandelingen
De vraag blijft echter of Trump werkelijk het voornemen heeft om tot een snel vredesakkoord te komen, of dat de VS zich gewoonweg positioneren voor een herziening van hun mondiale strategie. De sleutel tot vrede lijkt vooralsnog in de handen van Poetin te liggen. Als Rusland blijft vasthouden aan zijn plannen voor Oekraïne, zal de reactie van Trump en de rest van de wereld bepalend zijn voor de uitkomst van dit conflict. De vraag blijft of de NAVO, met de VS aan het hoofd, de druk op Rusland voldoende zal kunnen opvoeren om de doelen van Oekraïne te waarborgen.
(foto: Shutterstock)
