Volgens Dimitri van der Linden, hoogleraar psychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, daalt het IQ van de West-Europeaan sinds de jaren 1990. Na een langdurige stijging, bekend als het Flynn-effect, tonen recente studies een omgekeerde trend. Dit roept de vraag op of het tij te keren is en wat de mogelijke oorzaken zijn.
Wat is de verkaring voor het feit dat we dommer worden? Onze verslaving aan de Tik-Toks van deze wereld? Of het feit dat we om de haverklap een nieuw dansprogramma door ons strot geramd krijgen?
Blijkbaar niet. Intelligentie is grotendeels erfelijk bepaald. Een van de factoren die kan bijdragen, is dat hoogopgeleiden gemiddeld minder kinderen krijgen dan laagopgeleiden. Daarnaast hebben Noorse onderzoekers aangetoond dat het gemiddelde IQ sinds de jaren 70 met zeven IQ-punten per generatie is afgenomen. Deze daling wordt in meerdere landen bevestigd.
Volgens van der Linden kan een daling van 2,44 IQ-punten per decennium in eerste instantie klein lijken, maar als deze trend aanhoudt, kan dit op de lange termijn aanzienlijke gevolgen hebben. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat toekomstige generaties minder goed in staat zijn complexe taken uit te voeren, zoals het bouwen van raketten of het besturen van een land. En dat laatste lijkt nu al een probleem te zijn. Kijk maar naar de Verenigde Staten, of de primussen die ons land professioneel naar de kloten helpen.
Shutterstock
Impact van technologie en onderwijs
Ondanks de veronderstelling dat technologie en automatisering een negatieve invloed hebben op onze intelligentie, betwijfelt van der Linden deze analyse. Computers maken ons niet dommer. Ze veranderen de manier waarop we problemen oplossen, maar onze fundamentele intelligentie blijft intact.
Daarentegen kan de afnemende kwaliteit van het onderwijs wel een rol spelen. De dalende kwaliteit van het onderwijs is mogelijk een reflectie van de dalende IQ-trend, eerder dan een oorzaak. Hij benadrukt echter dat oefeningen om het brein te trainen weinig invloed hebben op het verhogen van IQ. Intelligentie blijft redelijk constant gedurende het leven, met een piek in de vroege twintiger jaren en een lichte daling op latere leeftijd. Oorzaak of gevolg, hoog IQ of niet. Het is duidelijk dat kinderen tegenwoordig minder goed informatie kunnen opnemen. Hun taalvermogen gaat er op achteruit, begrijpend lezen is een ramp en analytisch luisteren is moeilijk. Technologie speelt hier wél een rol. Dan mogen ze wel slim zijn, als ze niet meer weten hoe het is om data zelf te verwerken zonder dat het in een social-media-youtube-influencer-jasje gegoten wordt, zal interplanetair reizen misschien nooit meer gebeuren.
Van der Linden sluit af met een waarschuwing voor de maatschappelijke gevolgen van een dalend IQ. Dit kan resulteren in minder efficiënte bestuurders, trager werkende vakmensen, en een algemene afname in de kwaliteit van complexe taken. Hoewel technologie ons leven vergemakkelijkt, blijft de noodzaak voor basiskennis en intelligentie onverminderd belangrijk.
(foto's shutterstock)
