Immo’s aan de macht.
De zoektocht naar een betaalbare woning is voor steeds meer Vlaamse gezinnen een onmogelijke opdracht geworden. Maar liefst 39 procent van hen worstelt om een betaalbaar dak boven het hoofd te vinden, zo blijkt uit een alarmerende Gezinsbarometer van de Gezinsbond. De boodschap is duidelijk: wonen is niet langer een luxe, maar een basisbehoefte waar veel gezinnen zich ernstig zorgen over maken. De verantwoordelijkheid voor dit prangende probleem ligt – volgens de Gezinsbond – steeds meer bij de lokale besturen, die de sleutel in handen hebben om de situatie te verbeteren.
In een recent onderzoek, waaraan meer dan duizend Vlaamse gezinnen deelnamen, werd het gemeentebestuur op de rooster gelegd. Gezinnen met kinderen tussen de nul en achttien jaar kregen de kans om hun mening te geven over de prioriteiten voor hun gemeente. De resultaten zijn schokkend: naast mobiliteit en veiligheid, prijkt betaalbaar wonen bovenaan de lijst van belangrijkste zorgen.
Ongelijke kansen op de huizenmarkt
Vooral in de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant is de ontevredenheid groot: daar geeft maar liefst de helft van de bevraagde gezinnen aan dat betaalbaar wonen een harde noot is om te kraken. Het beeld wordt nog schrijnender als je de situatie in steden vergelijkt met die aan de stadsrand. Terwijl stedelingen min of meer hebben leren leven met de astronomische woningprijzen die door immo’s zijn aangezwengeld – krijgen gezinnen die de stad ontvluchten op zoek naar groen en ruimte pas echt de rekening gepresenteerd. Hoge prijzen, gebrek aan aanbod en een verbijsterende kloof tussen vraag en aanbod zetten de woonmarkt onder druk.
Een gezin dat met jonge kinderen naar een ruimere woning wil verhuizen, kijkt tegen onbetaalbare prijzen aan. En die prijzen zijn niet beperkt tot luxewoningen: ook een doorsnee rijhuis is voor veel gezinnen vaak onbetaalbaar. Steeds meer mensen raken ontmoedigd en blijven noodgedwongen in te kleine of ongeschikte woningen wonen.
Lokale besturen aan zet
De vraag naar betaalbare woningen raakt aan de kern van een breed maatschappelijk probleem dat niet langer kan worden genegeerd. Volgens de Gezinsbond ligt een groot deel van de verantwoordelijkheid bij de lokale besturen. De bevoegdheden rond wonen zijn de afgelopen jaren verschoven van het Vlaamse naar het lokale niveau, wat betekent dat steden en gemeenten nu zélf kunnen bepalen hoe ze met deze crisis omgaan. “Lokale besturen kunnen écht het verschil maken,” zegt Ivo Mechels, voorzitter van de Gezinsbond bij HLN. “Zij kunnen beslissen over waar en hoeveel er gebouwd wordt. Ze hebben de macht om vergunningen te verlenen voor nieuwe woonprojecten en de mogelijkheden voor bijzondere woonvormen te verruimen.”
Denk aan initiatieven zoals het verlagen van de drempel voor kangoeroewonen of cohousing, waar oudere mensen of alleenstaanden onderdak vinden bij gezinnen. Zulke oplossingen kunnen helpen om woningen efficiënter te gebruiken en tegelijkertijd tegemoet te komen aan de stijgende vraag naar betaalbare opties.
De renovatie-uitdaging
Maar betaalbaarheid is slechts één kant van de medaille. Ook de kwaliteit van de woningen in Vlaanderen laat vaak te wensen over, zeker in het onderste segment van de huurmarkt. Slecht geïsoleerde woningen, verouderde infrastructuur en hoge energiekosten zijn problemen die veel gezinnen de das omdoen. De geplande renovatieverplichting tegen 2050, waarbij elke woning energiezuinig moet worden gemaakt, is een stap in de goede richting, maar roept nieuwe vragen op over de haalbaarheid voor gezinnen die nu al worstelen om de eindjes aan elkaar te knopen.
Uit het onderzoek blijkt dat veel gezinnen niet op de hoogte zijn van de bestaande steunmaatregelen die hen kunnen helpen bij het renoveren van hun woning. Minder dan de helft van de gezinnen weet dat ze aanspraak kunnen maken op een verbouwpremie, en slechts een kwart kent de verbouwlening. Het gemeentelijk woonloket, dat gezinnen zou kunnen bijstaan met advies en financiële ondersteuning, is bij slechts één op de tien gezinnen bekend. Een gemiste kans, volgens de Gezinsbond. “Er is dringend nood aan meer communicatie en begeleiding rond deze thema’s,” benadrukt Mechels. “De overheid moet gezinnen beter informeren over de beschikbare middelen, zodat ze hun woning kunnen aanpassen zonder financieel kopje onder te gaan.”
De nood aan politieke daadkracht
Met de gemeenteraadsverkiezingen in zicht is het duidelijk dat wonen een van de grootste uitdagingen zal zijn voor de nieuwe besturen. De tijd van vage beloften is voorbij. Wat Vlaamse gezinnen nu nodig hebben, zijn concrete actieplannen en maatregelen die écht zoden aan de dijk zetten. Meer woningen, betere ondersteuning bij renovaties en een beleid dat de stijgende vastgoedprijzen in toom houdt – dat is de uitdaging waar de volgende lichting gemeentebesturen voor staat.
Het probleem van betaalbaar wonen is niet zomaar een statistiek. Het is een realiteit die dagelijks duizenden gezinnen raakt, die hen belemmert in hun levenskwaliteit en hen vaak in financiële onzekerheid stort. De vraag is niet langer of er iets moet gebeuren, maar wanneer. En het antwoord ligt in handen van onze lokale politici.
(Foto: shutterstock)
