In 2020 beloofde Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) dat alle schoolgaande kinderen vanaf 11 jaar een gratis laptop zouden krijgen. Het idee leek fantastisch, maar nu, vier jaar later, blijkt deze belofte wonder boven wonder niet houdbaar.
Ben Weyts heeft zijn slag gehaald en nu is de Europese financiering waarop het project steunde opgedroogd. Vlaanderen heeft geen structureel budget om de kosten op te vangen en scholen moeten nu aankloppen bij ouders om de gaten in het budget te dichten. Dit leidt tot veel wrevel onder ouders, scholen en armoede-organisaties.
Tijdelijke beloften
In 2020 klonk het idee van een gratis laptop voor elk kind nog veelbelovend. Maar in de praktijk blijken de laptops sneller aan vervanging toe dan verwacht. De overheid heeft niet genoeg middelen om deze kosten te dekken, waardoor scholen gedwongen worden om andere oplossingen te zoeken.
Dit leidt tot het klassieke spel van vingerwijzen. De minister wijst uiteraard naar de schooldirecties, die volgens hem te royaal met subsidies omspringen of te dure contracten afsluiten. Schooldirecties wijzen op hun beurt naar ouders en kinderen die de laptops niet goed genoeg verzorgen. En ouders manifesteren hun luxeprobleem en klagen dan weer over de gebrekkige kwaliteit van de laptops, dure eisen of het gebrek aan keuzevrijheid.
Gratis bestaat niet
Dit is wat er gebeurt als de overheid ‘cadeautjes’ uitdeelt. Iedereen is aanvankelijk tevreden, maar al snel volgt de ontnuchtering: ‘Gratis’ blijkt een illusie want al het geld kwam uit een Europees fonds, dat nu uitgeput is. Uiteindelijk zal altijd iemand de prijs betalen, maar daar geven de politici niet om. Zij maken hun beloftes, rijven de stemmen binnen en proberen dan tijdens hun legislatuur onder die beloftes uit te komen.
Zo zullen ook de veelbesproken 'gratis schoolmaaltijden voor alle Vlaamse leerlingen', die door de socialisten als prioriteit zijn gesteld, uiteindelijk niet gratis blijken te zijn. En hoe kan het ook. Wat gaan we doen? Elk school voorzien van een grootkeuken? Cateringdiensten laten rondrijden zodat elk kind 's middags warm kan eten?
Net zoals bij de laptops zal er een dag komen dat de geraamde budgetten voor gratis schoolmaaltijden uitgeput zijn. Scholen zullen dan ineens een kleine bijdrage van de ouders vragen. Wat begint als een eenmalige bijdrage, kan gemakkelijk uitgroeien tot een vaste, jaarlijks stijgende kost en een minister van onderwijs die niet wil reageren. Dan komen er excuses, een spelletje ‘blame game’ en gaan we weer verder.
Gratis laptops, gratis eten… allemaal populistische pogingen om stemmen te ronselen van mensen die vatbaar zijn voor het woord ‘gratis’.
