N-VA, Vooruit en CD&V willen het achterpoortje in de onroerende voorheffing te sluiten.
De onderhandelaars van de nieuwe Vlaamse regering hebben een opvallende beslissing genomen: het fiscaal voordeel voor huiseigenaren die fors renoveren, gaat op de schop. Jarenlang konden duizenden Vlamingen genieten van een stevige belastingkorting op de onroerende voorheffing, oplopend tot 5.000 euro, maar daar komt nu verandering in. Volgens de nieuwe regering – die er nog niet is – is het voordeel simpelweg overbodig geworden, nu steeds meer Vlamingen sowieso al hun huizen renoveren naar het hoogste energieniveau.
De baksteen in de maag van de Vlaming
Wie rondkijkt in Vlaamse straten, ziet het overal: huizen worden massaal gerenoveerd. En terecht, want het Vlaamse woningbestand is hopeloos verouderd. Maar liefst de helft van alle huizen in Vlaanderen stamt van voor 1970, en veel van deze woningen hebben een energielabel dat ver onder de maat is. Politici vinden dat hier iets aan gedaan moet worden, niet alleen om de energiekosten te drukken, maar ook om de internationale klimaatdoelen te halen. De nieuwe Vlaamse regering, met N-VA, Vooruit en CD&V aan het roer, zet hier hard op in: tegen 2030 moet Vlaanderen 40 procent minder CO2 uitstoten.
Zuinig met energie
Een belangrijke pijler in dat plan is het energiezuiniger maken van woningen. De vorige Vlaamse regering legde al een renovatieplicht op voor wie een huis met een laag energielabel koopt. Die verplichting blijft grotendeels overeind: wie een woning met energielabel E of F koopt, moet deze binnen vijf jaar opwaarderen naar label D. Vanaf 2028 wordt dat streefdoel nog aangescherpt: label B wordt dan de nieuwe norm voor huizenverkopers.
Een dure onderneming
Zo’n energetische renovatie is echter geen kleinigheid. Voor veel huiseigenaren is het aantrekkelijker om meteen een grondige renovatie aan te pakken, in plaats van geleidelijk te werk te gaan. Want als je over een paar jaar nog eens je woning wil upgraden, kan dat betekenen dat je bijvoorbeeld opnieuw vloeren moet openbreken voor de installatie van een warmtepomp. En dat doe je liever meteen goed, in plaats van alles later weer overhoop te halen. Maar zulke ingrepen zijn kostbaar, met prijskaartjes van 100.000 tot 150.000 euro of meer.
Steun
Om die kosten dragelijk te maken, heeft de Vlaamse overheid de afgelopen jaren verschillende steunmaatregelen ingevoerd. Een daarvan was de vrijstelling van de onroerende voorheffing voor wie zijn woning ingrijpend renoveerde. Deze belasting - die jaarlijks door elke huiseigenaar moet worden betaald en gebaseerd is op het kadastraal inkomen - kon je voor vijf jaar geheel of gedeeltelijk ontwijken, mits je woning na de renovatie het meest energiezuinige label A bereikte. Dit leverde een gemiddelde belastingbesparing van 3.000 tot 5.000 euro op. Doch, de populariteit van deze regeling is hem nu fataal geworden. Als het te duur is - wegens slecht ingeschat - wil onze overheid traditiegetrouw haar cadeautjes terughebben.
Succes met een keerzijde
Het succes van de belastingvrijstelling heeft de Vlaamse begroting steeds meer onder druk gezet. Jaarlijks maken zo’n 30.000 tot 35.000 huiseigenaren gebruik van deze regeling, en dat begint de overheid flink te kosten. De jaarlijkse opbrengst van de onroerende voorheffing, die normaal gesproken zo’n 350 miljoen euro opbrengt, staat hierdoor onder druk. Bovendien moet de Vlaamse overheid lokale besturen compenseren voor de gederfde inkomsten uit de opcentiemen op de onroerende voorheffing, wat in 2023 al tientallen miljoenen euro’s kostte. Dit betekent dat de Vlaamse begroting dubbel wordt geraakt.
Achterpoortje wordt gesloten
Daarom hebben N-VA, Vooruit en CD&V besloten om het fiscaal voordeel uit te doven. "Als iedereen voldoet aan de norm, moeten we de norm zelf niet subsidiëren," zo staat in hun onderhandelingsnota. Net zoals het nultarief voor elektrische auto’s dat eerder werd afgeschaft, vinden de partijen dat een belastingvrijstelling voor energiezuinige verbouwingen niet langer noodzakelijk is.
Deze afbouw zal waarschijnlijk stapsgewijs gebeuren, zodat huiseigenaren die nu al renoveren nog enkele jaren van hun vrijstelling kunnen genieten. Tegelijkertijd belooft de nieuwe regering andere belastingverlagingen, zoals een verlaging van de registratierechten voor een eerste woning van 3 naar 1 procent, om de pijn te verzachten.
Compensaties en nieuwe plannen
Om gezinnen met lagere inkomens te helpen hun renovatieplannen te realiseren, komt de regering met een alternatieve maatregel: ‘Mijn Verbouwlening’. Deze lening zal een getrapte rentekorting bieden, waarbij lagere inkomens geen rente hoeven te betalen en dus kosteloos kunnen lenen. Voor hogere inkomens zal de steun echter beperkt blijven, in de veronderstelling dat zij ook zonder de fiscale vrijstelling bereid zullen zijn om hun woning naar een energiezuinig niveau op te waarderen.
Kortom, de nieuwe Vlaamse regering zet een streep door een royaal belastingvoordeel dat voor veel huiseigenaren een belangrijke steun was bij het renoveren van hun woning. Maar tegelijkertijd wordt er gezocht naar andere manieren om diegenen te helpen die het het meest nodig hebben. De baksteen in de maag van de Vlaming blijft, maar het financiële plaatje wordt iets ingewikkelder.
