“Constructief”, maar natuurlijke deadline van 23 september niet meer haalbaar.”
De Vlaamse formatiegesprekken blijven voortduren in wat onderhandelaars “constructieve” gesprekken noemen, maar de illusie van een snelle doorbraak lijkt inmiddels vervlogen. De zogeheten "natuurlijke deadline" van 23 september—de datum waarop normaal gezien de Septemberverklaring zou worden afgelegd in het Vlaams Parlement—zal niet meer gehaald worden. Er liggen simpelweg nog te veel knelpunten op tafel om tot een afgerond akkoord te komen op die korte termijn.
Septemberverklaring? Vergeet het maar
Als de zitting van het Vlaams Parlement op 23 september langer dan een kwartier duurt, zal dat een verrassing zijn. Matthias Diependaele (N-VA), de beoogde minister-president, heeft intern al laten weten dat er geen Septemberverklaring komt. “We zijn er nog niet,” klinkt het binnen de rangen van de N-VA. De partijen moeten nog door een aanzienlijke berg werk heen, en de resterende dagen tot de deadline zullen niet volstaan om alles netjes af te ronden. Bovendien wachten nog de toetredingscongressen waarbij de leden van N-VA, Vooruit en CD&V hun goedkeuring moeten geven aan het regeerakkoord. Het kost simpelweg tijd om die op poten te zetten.
Haastwerk vermijden
Bij de N-VA benadrukt men dat de deadline geen onnodig symbool mag worden. “Als we alles nu snel-snel zouden afwerken om de deadline van maandag te halen, krijgen we achteraf alleen maar het verwijt dat we haastwerk hebben geleverd,” laat een insider weten. "Het is belangrijker dat we degelijk werk afleveren dan dat we ons door een datum laten opjagen." Dit wordt in koor bevestigd door andere betrokken partijen: de kwaliteit van het akkoord moet primeren.
Financiële dossiers blijven een blok aan het been
Een ander groot struikelblok blijft de begroting. De onderhandelaars hebben geprobeerd om de gesprekken thematisch af te werken, en dat heeft bij sommige dossiers tot compromissen geleid. Maar zodra het over geld gaat, blijven de neuzen niet meer in dezelfde richting staan. De N-VA houdt vast aan strikte budgettaire orthodoxie en wil de Vlaamse begroting niet zwaar belasten. Vooruit en CD&V staan daarentegen op het standpunt dat er wél extra middelen nodig zijn om hun beleidsprioriteiten te realiseren, ook als dat betekent dat het begrotingsevenwicht pas enkele jaren later bereikt wordt.
De grote financiële knopen worden pas op het einde van de onderhandelingen doorgehakt, wanneer de budgettaire tabellen op tafel komen. Dan zal duidelijk worden waar het geld naartoe kan vloeien, en vooral hoeveel geld er precies beschikbaar zal zijn voor de plannen van de drie partijen.
De finale onderhandelingsronde nog niet in zicht
Diependaele probeert zijn onderhandelingsstrategie te behouden: eerst de minder problematische onderwerpen oplossen en daarna de resterende moeilijke dossiers aanpakken in een grotere politieke deal. Toch blijft het vooruitzicht op de zogenaamde “grote nachtelijke onderhandelingsronde”—de laatste en vaak beslissende marathonbijeenkomst—nog even uit beeld. Er wordt verwacht dat dit cruciale moment tegen het einde van september zal plaatsvinden, waarbij de laatste knopen doorgehakt worden.
Gemeenteraadsverkiezingen: de werkelijke deadline?
Hoewel de oorspronkelijke deadline van 23 september onhaalbaar is, blijft er druk op de ketel. De gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober werpen hun schaduw vooruit. Partijen willen graag een akkoord rond hebben ruim voor de lokale stembusgang, zodat ze met een helder beleidsplan hun kiezers kunnen overtuigen. Het lijkt er dan ook op dat de échte deadline niet die van 23 september is, maar eerder die van midden oktober, wanneer de politieke kaarten opnieuw geschud worden door de lokale verkiezingsresultaten.
De vraag blijft: lukt het de onderhandelaars om op tijd een stabiele en geloofwaardige Vlaamse regering te vormen, of slepen de gesprekken zich nog verder voort, terwijl de politieke achterban steeds ongeduldiger wordt?
