“Omdat drugs in het verkeer een almaar groter probleem worden, moet er straks even vaak op worden gecontroleerd als op alcohol.”
Wat ons betreft is nultollerantie de einge duidelijke oplossing om drugs en alcohol uit het verkeer te halen. Het moge duidelijk zijn, je drinkt, snuift, slikt of rookt niet als je achter het stuur kruipt. Sinds de grote Tom Waes met zijn zatte botten zichzelf net niet dood reed, is het onderwerp drugs en alcohol in het verkeer razend actueel. Hoe zit het eigenlijk met die bloeduitslag van Waes?
Nu goed, het Franstalige Les Engagés heeft een nieuw wetsvoorstel op tafel gegooid en het klinkt als volgt: “Systematische drugscontroles moeten de norm worden, net zoals alcoholcontroles dat al zijn.” Maar wat houdt dat in, en is het haalbaar?
Drugsgebruik achter het stuur: een groeiend probleem
De cijfers liegen er niet om. Vorig jaar werden bijna 13.000 bestuurders betrapt op rijden onder invloed van drugs. Dan scoren we een gemiddelde van 36 per dag. Dat is een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. Let wel, dat wil niet perse zeggen dat er meer gepakt wordt, de politie controleert ook alsmaar meer. Maar volgens Kamerlid Benoît Lutgen - de architect van het wetsvoorstel - schieten de huidige inspanningen nog altijd tekort: “Rijden onder invloed – of dat nu alcohol of drugs betreft – is een van de grootste oorzaken van dodelijke verkeersongelukken. België scoort wat betreft drugsgebruik in het verkeer zelfs fors boven het Europese gemiddelde,” aldus de ‘geëngageerde’ politicus.
Zijn wetsvoorstel zou korte metten moet maken met de huidige, omslachtige controleprocedures. Waar politieagenten vandaag een checklist gebruiken om te beoordelen of een bestuurder mogelijk onder invloed van drugs is, moet het in de toekomst standaard worden om, net zoals bij alcohol, altijd een drugstest af te nemen.
Wat verandert er?
Het voorstel wil af van de huidige praktijk waarbij een drugstest alleen wordt afgenomen als er duidelijke uiterlijke kenmerken zijn gebruik, zoals daar zijn: bloeddoorlopen ogen, wijde pupillen, een euforische stemming en een droge mond. In plaats daarvan pleit Lutgen voor systematische controles, onafhankelijk van zichtbare tekenen of een ongeval. “Wanneer een bestuurder een alcoholcontrole ondergaat, moet er automatisch een drugstest volgen,” klinkt het.
Daarnaast wil de partij investeren in nieuwe technologieën, zoals de recent geïntroduceerde drugsdetectietoestellen. Deze apparaten kunnen via oppervlakkige sporen op bijvoorbeeld een stuurwiel drugsgebruik signaleren. Veelbelovend, maar er zijn er op dit moment maar een handvol van dergelijke toestellen beschikbaar in België.
Vlaamse steun, maar met kanttekeningen
Het idee van systematische controles krijgt alvast bijval van Vooruit, de Vlaamse socialisten. Kamerlid en verkeersspecialist Joris Vandenbroucke noemt het voorstel “een stap in de juiste richting”. Hij benadrukt dat rijden onder invloed van drugs nog altijd een belangrijke verkeerskiller is. Toch waarschuwt hij voor de praktische en financiële implicaties van het plan:
“Een speekseltest kost tussen de 8 en 9 euro per stuk, aanzienlijk meer dan een klassieke alcoholtest. Dat kan stevig oplopen, zeker als we deze testen systematisch gaan invoeren,” aldus Vandenbroucke.
Bovendien ziet hij een noodzaak om uitzonderingen in te bouwen: “Een 86-jarige oma die tijdens een controle aan de kant wordt gezet, hoeft niet per se aan een speekseltest onderworpen te worden. Er moet ruimte blijven voor gezond verstand.”
Kostprijs en pakkans: een moeilijk evenwicht
Het voorstel van Les Engagés legt niet alleen de focus op de frequentie van controles, maar ook op de technologie erachter. Zo wijst verkeersveiligheidsinstituut Vias erop dat de huidige speekseltesten slechts een beperkt aantal drugs kunnen opsporen. Nieuwe middelen, zoals de eerdergenoemde detectietoestellen, kunnen hier een oplossing bieden, maar vergen extra investeringen.
Stef Willems, woordvoerder van Vias, benadrukt dat een hogere pakkans cruciaal is: “Drugs in het verkeer blijven een onderschat probleem. Hoewel de meeste drugsgebruikers in het verkeer jonger zijn dan 30, zijn de risico’s voor alle weggebruikers enorm. Meer controles zijn absoluut nodig, maar we moeten tegelijkertijd ook blijven werken aan bewustmaking.”
Kritiek en uitdagingen
Het doel– het verhogen van de verkeersveiligheid – wordt nauwelijks betwist wordt, Maar tussen droom en daad staan… je weet wel. Tegenstanders wijzen op de extra werkdruk voor politieagenten en het risico dat de focus te veel komt te liggen op repressie in plaats van preventie. Daarnaast blijft de financiële haalbaarheid een heet hangijzer.
En dan is er nog de kwestie van proportionaliteit. Moet iedereen aan dezelfde strenge controles worden onderworpen, ongeacht leeftijd, rijgedrag of omstandigheden? Voorstanders van het voorstel wijzen erop dat systematische controles een sterk afschrikkend effect kunnen hebben, terwijl critici vrezen voor een overmatige bureaucratisering van verkeerscontroles.
Er is maar één conclusie: rijd nuchter. Punt
