Zorg op maat van de Excel-sheet.
De Vlaamse ziekenhuiswereld staat op z’n kop. Op initiatief van het nieuwe regeerakkoord en onder het waakzame oog van minister Frank Vandenbroucke (Vooruit) wordt er volop gesleuteld aan de toekomst van de zorgsector. Tot één op de vijf Vlaamse ziekenhuizen zou in de toekomst na zonsondergang de deuren gesloten houden. Een besparing? Een efficiëntieoefening? Of gewoon het begin van een zorgsysteem waar je best geen nachtelijke noodgevallen meer hebt?
Heimwee naar corona?
Tijdens corona kon het niet op. Om de wereld van de ondergang te redden – zo wilde het narratief – werden kosten nog moeite gespaard om de bevolking te testen en te vaccineren. De portefeuille van Frank Vandenbroucke stond wijd open.
Het is haast onmogelijk te becijferen hoeveel geld er naar ‘experten’ allerhande is gegaan, maar we spreken over miljarden euro’s. Na corona – voorbeeldje – wilde de grote Frank zelfs nog voor zo’n voor 200 miljoen euro aan vaccins - die op het schab waren blijven liggen -vernietigen. De rechter stak daar een stokje voor. Maar het nieuws stierf een stille dood. Of wat dacht je van de overheidslabo’s die 65 miljoen euro teveel kregen voor tests die ze nooit uitvoerden. Nu goed, wij moesten even gaan zitten toen we lazen dat Vandenbroucke een efficiëntieoefing deed en tot één op de vijf Vlaamse ziekenhuizen 's nachts dicht wil. Om te besparen!?
Ziekenhuis na zonsondergang? Vergeet het maar
“Het is inefficiënt om overal dezelfde ziekenhuisactiviteiten te behouden op locaties die amper een steenworp van elkaar liggen,” klinkt het in het regeerakkoord van de regering-De Wever. En dus moet er gesnoeid worden. In alle stilte legde Vandenbroucke al tijdens de vorige legislatuur de basis voor deze hervorming, en nu is het Zorgnet-Icuro die het plan naar de praktijk vertaalt.
Volgens de koepelorganisatie is de ingreep broodnodig. Personeelstekort, vergrijzing, artsen die liever in een privépraktijk werken dan eindeloos ziekenhuisshiften draaien – de problemen stapelen zich op. “Als we niets doen, gaat de sector kapot,” stelt Margot Cloet, topvrouw van Zorgnet-Icuro, zonder veel omwegen. Ook haar kennen we van het corona-feestje toen trop nooit teveel vas en teveel nooit trop.
En dus komt de grote transformatie: nachtelijke sluitingen, kleinere campussen die omgevormd worden tot dagziekenhuizen, en materniteiten die hun deuren definitief dichttrekken.
Materniteiten en nachtelijke zorg verdwijnen
Wie in de toekomst denkt ‘s nachts even binnen te springen in het lokale ziekenhuis voor een spoedconsultatie of een bevalling, mag zich voorbereiden op een extra ritje. Concreet betekent het plan dat ziekenhuizen met minder dan 250 acute bedden hun nachtfunctie verliezen en overgaan naar een dagziekenhuismodel. Dat zou neerkomen op zo’n 10 à 12 ziekenhuizen – let wel, dat is exclusief de kleinere campussen die op hun beurt de nachtfunctie zullen schrappen.
Ziekenhuizen kunnen nog wat schuiven met hun diensten, maar een realiteit waar een deel van de materniteiten verdwijnt, lijkt onvermijdelijk. De afgelopen jaren lagen ziekenhuizen in Deinze, Oudenaarde en Knokke-Heist al onder vuur wegens te weinig bevallingen. “Efficiënte zorg” heet dat dan, al zal de zwangere vrouw die om drie uur ’s nachts weeën krijgt het misschien minder efficiënt vinden.
Zorg op maat van de Excel-sheet.
De logica achter de nachtelijke sluitingen is dat ziekenhuizen efficiënter moeten worden en financieel leefbaar blijven. Een spoedopname op elk uur van de nacht kost handenvol geld en vergt een personeelsinzet die in tijden van schaarste niet meer haalbaar is, zo luidt de redenering. “Niet elk ziekenhuis hoeft 24/7 open te zijn,” stelt Cloet droogjes.
Het zal de patiënt wel dwingen om verder te rijden voor gespecialiseerde zorg. “Dat is normaal,” zegt Cloet. “Voor veel ingrepen is een hoog volume patiënten nodig om kwaliteit te leveren.” In gewoon Nederlands: verwacht geen spoedarts meer om de hoek, maar zet je schrap voor een ritje naar het volgende ziekenhuis met nachtfaciliteiten.
Artsen worden aan ziekenhuizen ‘gebonden’
Naast de nachtelijke afslankoperatie wil Zorgnet-Icuro ook de vrije loopbaan van artsen herbekijken. Steeds meer specialisten werken parttime in ziekenhuizen en vullen de rest van hun tijd met privéconsultaties. Dat moet anders, vindt de zorgkoepel.Maar ook hier heeft het ‘Zorgnet’ een oplossing gevonden: Artsen verplichten om zich aan een ziekenhuis te verbinden, zodat ze voldoende nachtdiensten draaien. “Een opdracht voor de gemeenschap,” noemt Cloet het.
Het kabinet-Vandenbroucke wil voorlopig niet in detail treden over de plannen, maar verwijst naar het regeerakkoord. Tegen 1 juli moet een onafhankelijke expertenwerkgroep een finaal hervormingsplan op tafel leggen. Of dat plan dan ook werkelijk wordt uitgerold, blijft afwachten.
Paniek in ziekenhuizen
Dat de hervormingsplannen inslaan als een bom, is een understatement. Zorgnet-Icuro bracht de boodschap dinsdag voorzichtig naar buiten, maar het duurde niet lang voor ziekenhuisdirecties in de stress-modus gingen. Vooral de manier waarop acute bedden geteld worden, zorgde voor zenuwachtig overleg. Bij sommige ziekenhuizen kan het verschil tussen een nachtafdeling of een dagziekenhuis afhangen van een paar geriatrische bedden – een rekensom die de komende maanden nog veel discussie zal opleveren.
Misschien dat Zorgnet-Icuro van mevrouw Cloet best op zoek gaat naar een andere naam. Zorg?
