Volgende regering moet flink aan de bak.
Vandaag buigt het Europees Parlement zich in Straatsburg over nieuwe, strenge begrotingsregels die Europa de lidstaten wil opleggen.
Nieuwe begrotingsregels? Vertel!
Het Europees Parlement stemt vandaag over de kers op de taart van een deal die in februari gesloten werd. Voor het eerst sinds het Verdrag van Maastricht uit '92 worden de begrotingsregels grondig herzien.
Oorspronkelijk mag de staatsschuld van lidstaten niet hoger zijn dan 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp), en het begrotingstekort mag niet boven de 3 procent uitstijgen. Veel landen, België incluis, houden zich hier niet aan. Met de extra regels die er in de loop der jaren bij kwamen, werd het er allemaal niet duidelijker op.
De coronacrisis zorgde voor een tijdelijke versoepeling, maar nu is het tijd voor actie: de Europese Commissie wil heldere, flexibele regels die beter bij de lidstaten passen.
Wat verandert er precies?
De aangescherpte voorstellen van de Europese Commissie zijn sinds hun lancering vorig jaar nóg strenger geworden. De teugels worden strakker aangetrokken: de 3 procent-regel en de 60 procent-grens blijven intact. Wie niet voldoet, moet een Europees 'referentietraject' van 4 tot 7 jaar volgen.
Overschrijding van de 3 procent-norm betekent jaarlijks 0,5 procent extra besparen of belasten van het bbp. België zit in dat schuitje: in 2023 bedroeg ons tekort 4,4 procent. Als er niets verandert, stijgt dat alleen maar. Ook onze staatsschuld van 105,2 procent is niet bepaald rooskleurig te noemen. Volgens Europa moeten we jaarlijks 1 procent van het bbp aflossen om een 'duurzaam pad' te bewandelen.
Overtredingen kunnen leiden tot strafprocedures en boetes. Maar er is ook ruimte voor onderhandeling en flexibiliteit, vooral als het gaat om investeringen in defensie of klimaat.
Wat betekent dat voor ons?
De nieuwe regels beloven weinig goeds voor onze toekomstige regering(en). Volgens experts moeten we de komende 7 jaar maar liefst 27 miljard euro besparen om het begrotingstekort tegen 2031 terug te brengen naar 1,5 procent, zoals de EU eist.
Dat gaat pijn doen, zeggen economen. Afhankelijk van de coalities na de verkiezingen op 9 juni kunnen we ons verwachten aan bezuinigingen, extra belastingen en/of grootschalige hervormingen.
Professor Herman Matthijs van de UGent noemt het bij VRT NWS de "grootste besparingsoperatie sinds Dehaene ons land midden jaren 90 voorbereidde op de eurozone".
Alarm
Vakbonden en middenveldorganisaties trekken aan de alarmbel. Ze waarschuwen voor een te starre focus op begrotingscijfers, terwijl er ook geïnvesteerd moet worden in sociale zekerheid en duurzaamheid.
In hun ogen moeten de nieuwe regels dringend herzien worden. Anders dreigen we af te stevenen op een economische en sociale ramp, of zullen ze bij de eerste hindernis al snel aan de kant geschoven worden.
