CDU/CSU viert, AfD groeit, Scholz incasseert mokerslag.
Duitsland heeft gesproken. En het verdict is duidelijk: de kiezer heeft het roer stevig naar rechts omgegooid. De conservatieve CDU/CSU van Friedrich Merz komt als grootste partij uit de bus en de radicaal-rechtse AfD stormt naar de tweede plaats met een recordresultaat. De regerende sociaaldemocratische SPD van bondskanselier Olaf Scholz wordt genadeloos afgestraft en duikelt naar plaats drie. De Groenen en liberalen delen mee in de klappen. Kortom: de Duitse kiezer heeft een duidelijk signaal gegeven. De vraag is of politici er wat mee kunnen/willen.
Exit Scholz? Merz claimt de macht
Om klokslag 18 uur - sluitingstijd van de stemlokalen - vielen de eerste exitpolls binnen. Het was meteen duidelijk: de SPD kreeg een oplawaai van jewelste en rechts rukte stevig op. De CDU/CSU wordt met 29,5 procent van de stemmen de grootste partij, terwijl de AfD een historische sprong maakt naar 20,8 procent. Scholz en co zagen het onheil al aankomen, maar de realiteit bleek nog pijnlijker dan verwacht.
CDU/CSU-voorman Friedrich Merz liet er geen gras over groeien. Nog voor de definitieve resultaten binnen waren, eiste hij de overwinning op. “Wij hebben gewonnen,” klonk het triomfantelijk vanuit het partijhoofdkwartier in Berlijn. Hij wil dan ook niet dralen en zo snel mogelijk een regering vormen. Maar met wie?
AfD in de startblokken, maar niemand wil dansen
Bij de radicaal-rechtse AfD werd het feestje extra uitbundig gevierd. Partijleider Alice Weidel sprak van een “historisch resultaat” en riep Merz op om de handen in elkaar te slaan. Volgens haar is een coalitie van CDU/CSU en AfD de enige logische keuze om “Duitsland weer op de rails te krijgen.”
De kans dat dat ook daadwerkelijk gebeurt, is echter bijzonder klein. Merz en andere grote mijnheren van de partij hebben herhaaldelijk uitgesloten dat ze met de AfD in zee gaan. En ook andere partijen houden hun afstand. En dus krijgen we een Belgische siutatie: de AfD mag dan wel de grote winnaar zijn, maar blijft een paria in de Duitse politiek.
Regeringspartijen naar de slachtbank
Voor Olaf Scholz en zijn SPD was het een regelrechte nachtmerrie. De partij krijgt een klap van 10 procentpunten en blijft steken op een magere 16,4 procent. Een historische afstraffing. Scholz noemde het resultaat “bitter” en zijn partijvoorzitter Lars Klingbeil kondigde meteen een grondige renovatie aan: een reorganisatie, een nieuw programma én wellicht enkele koppen die gaan rollen. Scholz heeft geleerd dat je moet stilzitten als je geschoren wordt, en houdt zich voorlopig gedeisd.
De Groenen ontsnappen niet aan de malaise, maar beperken de schade enigszins. Maar de boodschap is duidelijk: de kiezer heeft er genoeg van. De liberalen van de FDP verging het nog slechter. Ze duiken onder de kiesdrempel en verdwijnen volledig uit de Bondsdag.
Opvallend: uiterst-links scoort, nieuwkomers floppen
Terwijl links over de hele lijn verloor, is er één uitzondering: Die Linke. De uiterst-linkse partij deed het verrassend goed en boekte winst, iets wat weinigen hadden voorspeld. Het gloednieuwe Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW), dat zichzelf als een links-conservatief alternatief presenteerde, haalde dan weer de kiesdrempel niet. En zo blijft de partij van de voormalige Die Linke-coryfee steken op 4,9 procent, net niet genoeg om een zetel te veroveren.
Welke coalitie? Alle ogen op CDU/CSU en SPD
Omdat FDP en BSW niet over de kiesdrempel geraken, ligt de weg open voor een klassieke ‘Grote Coalitie’ tussen CDU/CSU en SPD. Ironisch genoeg zou dat exact dezelfde combinatie zijn die de afgelopen decennia het politieke landschap domineerde en waar de kiezer net genoeg van leek te hebben.
Gaat Merz voor die optie? Of waagt hij zich aan een gedoogconstructie met de AfD, ondanks de publieke afwijzing? Duitsland staat aan de vooravond van een politiek kantelmoment. De kiezer heeft gesproken. Nu is het aan de politici om de puzzel te leggen.
(Foto: Shutterstock)
