Vooruit of achteruit, kies maar? Achteruit dus.
In een klap zijn de hoop en verwachtingen van vele vrouwenrechtenorganisaties en abortuscentra de grond in geslagen. Wat een historische stap had moeten worden in de modernisering van de Belgische abortuswetgeving, mondde uit in een bittere teleurstelling. Politieke spelletjes hebben wederom gewonnen, en ditmaal zijn Vooruit en de MR, partijen die publiekelijk voorstander zijn van vrouwenrechten, de hoofdrolspelers in dit pijnlijke toneelstuk. Het excuus? De fragiele onderhandelingen voor de vorming van een nieuwe federale regering. En zo wordt de kwestie van abortus, net zoals vele andere ethische vraagstukken, opnieuw opzijgeschoven ten gunste van politieke belangen.
Een mokerslag voor activisten en vrouwen
"Het voelt aan als een klap in het gezicht," reageert Wim Van de Voorde, coördinator van het LUNA-abortuscentrum in Gent bij VRT NWS. “We zitten hier te vechten voor fundamentele rechten, voor de autonomie van vrouwen over hun eigen lichaam, en telkens wordt dit onderwerp gereduceerd tot een wisselgeld in politieke onderhandelingen. Het is frustrerend.” Hij staat niet alleen in zijn kritiek. Meron Knikman, voorzitter van de Vrouwenraad, verwoordt de teleurstelling van een hele gemeenschap: "Dat we teleurgesteld zijn, is nog zacht uitgedrukt. Dit is meer dan teleurstelling, het is een totale afwijzing van vrouwenrechten.”
Politiek hypocriet
Vooruit en MR hebben, tot verrassing van velen, tegengestemd in de commissie Justitie, ondanks hun eerdere steun voor de hervorming van de abortuswet. De voorgestelde wetswijzigingen waren niet onbelangrijk: de termijn voor vrijwillige zwangerschapsafbreking zou worden verlengd van twaalf naar achttien weken, en de verplichte bedenktijd van zes dagen zou worden afgeschaft. Twee broodnodige hervormingen die niet alleen meer flexibiliteit zouden bieden, maar ook rekening houden met de realiteit waarin vrouwen soms later tot de beslissing komen.
Politieke postjes boven vrouwenrechten
Waarom stemden Vooruit en MR tegen een wetsvoorstel dat ze principieel steunen? Het antwoord ligt in de fragiele politieke constellatie waarin België zich momenteel bevindt. Samen met de N-VA, CD&V en Les Engagés hebben deze partijen afgesproken om geen wetsvoorstellen goed te keuren waarover ze het onderling oneens zijn. Het is een delicate balans die ze proberen te bewaren in de hoop een nieuwe federale regering te vormen. En daar zit precies de angel: Vooruit en MR willen CD&V en N-VA niet tegen de haren in strijken, zelfs niet als dat betekent dat ze hun eigen principes tijdelijk opzij moeten zetten.
Voor Wim Van de Voorde is dit onverteerbaar: "Dit zijn partijen die zeggen op te komen voor vrouwenrechten, die campagnes voeren waarin ze feministische waarden hoog in het vaandel dragen, en dan keren ze zich op het cruciale moment tegen hun eigen woorden. Het is op zijn zachtst gezegd bizar."
Krachtmeting of cherrypicking?
Het was de socialistische partij Vooruit die tijdens de afgelopen verkiezingen de versoepeling van de abortuswetgeving als een van hun speerpunten naar voren schoof. Hun campagne was niet mild voor CD&V en de N-VA, met harde verwijten dat deze conservatieve partijen "vrouwenrechten blokkeren." Toch stemden ze zelf, tot grote consternatie van hun achterban, gisteren mee tegen de hervormingen.
Jinnih Beels, die namens Vooruit het woord voerde tijdens de commissievergadering, probeerde de pijnlijke draai te verklaren: "We staan achter de wetsvoorstellen, maar we zitten middenin regeringsonderhandelingen. Nu een beslissing forceren, zou neerkomen op cherrypicking. Het zou niet getuigen van respect voor vrouwen om een dergelijk belangrijk dossier er snel door te jagen tussen de soep en de patatten."
Gebrek aan politieke moed
Dat argument valt niet in goede aarde bij de betrokken organisaties. “Het ontbreekt gewoon aan politieke moed,” stelt Meron Knikman. “Alle debatten zijn al gevoerd, de experts hebben hun oordeel gegeven, het rapport ligt er. Wat is het probleem? Het is gewoon niet urgent genoeg voor de politiek.” Een pijnlijke constatering, vooral wanneer je bedenkt dat elk jaar zo'n 400 Belgische vrouwen noodgedwongen naar Nederland reizen om een abortus te laten uitvoeren na de 12-wekentermijn. Deze vrouwen worden daar geconfronteerd met een gebrek aan begeleiding en hoge kosten, omdat de ingreep niet terugbetaald wordt door de Belgische zorgverzekering. "De impact op vrouwen wordt totaal genegeerd," aldus Knikman.
Een onzekere toekomst voor ethische dossiers
Het blokkeren van de abortuswet is slechts het topje van de ijsberg in een groter politiek spel. Ethische dossiers zoals abortus, euthanasie en draagmoederschap zijn door de onderhandelende partijen aan elkaar gekoppeld. De gedachtegang is dat deze vraagstukken in één keer behandeld en goedgekeurd worden zodra de nieuwe federale regering is gevormd. Maar zoals Wim Van de Voorde opmerkt, is dat allesbehalve een garantie: "Het dossier ligt al jaren op tafel. Het koppelen aan andere kwesties vertraagt de boel alleen maar. Hoeveel vrouwen moeten nog de grens over voordat de politiek echt in actie schiet?"
Vooruit heeft voorlopig besloten om geen verdere uitspraken te doen. Onderhandelaars zoals Freya Van den Bossche houden de lippen stijf op elkaar, uit angst om de delicate gesprekken in de formatie te schaden. Ze hoopt dat de hervorming er op termijn alsnog komt, maar voor vrouwenrechtenactivisten klinkt dit hol en opportunistisch.
