België staat opnieuw voor een cruciale dag in de coronacrisis. Mogen we dergelijke ingrijpende beslissingen wel overlaten aan politici die gewoon zijn om lineaire beslissingen te nemen?
Bij lineaire beslissingen nemen politici een maatregel die een bepaald effect heeft. Ze geven een subsidie (beslissing A) om hernieuwbare energie promoten (lineair gevolg B). Politici zijn evenwel niet gewoon om beslissingen te nemen binnen een dynamisch chaotisch systeem waarbij het effect van beslissing A niet gekend is.
De coronacrisis is een beetje zoals de beruchte dubbele slinger, maar dan nog veel complexer. In de natuurkunde en de wiskunde is een dubbele slinger een stelsel van twee slingers waarvan een van de slingers bevestigd is aan de andere. Het is een eenvoudig dynamisch systeem dat rijk dynamisch gedrag vertoont met een sterke gevoeligheid voor de beginvoorwaarden. De beweging van een dubbele slinger is chaotisch en wordt bepaald door een reeks gekoppelde gewone differentiaalvergelijkingen.
Stephen Kissler, een wetenschapper die infectieziekten modelleert, verwoordt het als volgt: "Kleine verschuivingen kunnen echt onevenredig grote gevolgen hebben in een pandemie.” En wetenschappers hebben een naam voor systemen die zo werken: chaos of mooier verwoord: dynamisch chaotische systemen. Politici nemen evenwel geen beslissingen binnen dergelijke systemen, maar zijn gewoon dat beslissing A uitkomst B geeft. Binnen chaotische systemen werkt dat niet.
Het paradoxale aan de coronacrisis is dat we heel veel zaken wél weten. We weten dat als we social distancing opgeven, zonder een alternatief plan, het virus meer mensen kan infecteren. We weten dat dit virus waarschijnlijk minstens een paar jaar aanhoudt, zonder en zelfs vaccin. We weten ook dat het erg besmettelijk is en dat het erg dodelijk kan zijn voor sommige mensen.
Tegelijk weten we ook een aantal zaken niet. Is de overdracht seizoensgebonden? Dragen kinderen enorm bij aan de verspreiding ervan? Hoe lang duurt immuniteit na een infectie? Waarom ademen sommige mensen meer van het virus uit dan anderen? De antwoorden op deze vragen zullen de toekomst beïnvloeden en we kennen de antwoorden nog niet.
Diverse wetenschappers hebben al aanwijzingen gevonden dat COVID-19 alle eigenschappen heeft van een dergelijk chaotisch dynamisch systeem. En in dergelijke complexe systemen kan je niet door A te beslissen B bekomen.
Dergelijke niet-lineaire dynamische systemen verklaren ook waarom we in België weken op een plateau zaten qua besmettingen en sinds enkele dagen plots omhoog schieten. Het is voldoende dat een kritische factor lichtjes wijzigt waardoor er een groot effect is. Je kan het vergelijken met het vlindereffect. Ook dat is ook een kenmerk van de chaostheorie.
