Hoe komt het dat Omikron de bestaande coronavaccins deels omzeilt? Volgens sommige onderzoekers is dat geen toeval.
In Mechanisms of SARS-CoV-2 Evolution Revealing Vaccine-Resistant Mutations in Europe and America vonden Amerikaanse onderzoekers een grote mutatiedruk op het virus in sterk gevaccineerde populaties. Ze benadrukken wel dat het een correlatie is.
Door het evolutionaire traject van vaccinresistente mutaties in meer dan 2,2 miljoen SARS-CoV-2 genomen te bekijken, laten de onderzoekers duidelijk zien dat het aanwezig zijn en de frequentie van vaccinresistente mutaties sterk correleren met de vaccinatiegraad in Europa en Amerika. Het genoom is de complete genetische samenstelling van een organisme, cel of virus.
Concreet vonden de onderzoekers dat de mutatie Y449S in de spike (stekeleiwit) van het coronavirus ervoor zorgt dat onze antistoffen om dat virus te neutraliseren minder effectief zijn. Deze mutatie correleert volgens de onderzoekers sterk met landen met een hoge vaccinatiegraad.
De onderzoekers verwachten dat mutaties van het virus die het vaccin omzeilen of resistent zijn tegen onze antistoffen, zoals die mutaties in Omikron, onderdeel zijn van een dominant mechanisme van de SARS-CoV-2-evolutie wanneer het grootste deel van de wereldbevolking gevaccineerd of geïnfecteerd zal zijn.
Steven Van Gucht eerder over de mutatiedruk in Eos: "Als de vaccinatiegraad toeneemt, neemt ook de druk toe op het virus om te muteren. Tot nog toe (de vaccinatiegraad bij ons was toen nog laag,red.) was die druk laag, omdat het virus in vrijwel iedereen een geschikte gastheer vond. Het risico bestaat dat het virus muteert op plaatsen waar de antistoffen binden. Er zijn een twintigtal antistofbindende plaatsen op het stekeleiwit, sommige belangrijker dan andere. Zeker wanneer gevaccineerde mensen toch besmet worden, moeten we die virussen goed karakteriseren en eventueel verder onderzoeken. Als zo’n virus kan ontsnappen aan de immuniteit en bovendien dominant dreigt te worden, kan het nodig zijn om de vaccins aan te passen. Die evoluties moeten we goed opvolgen."
Sommigen beweerden vorig jaar al dat massale vaccinatiecampagnes zullen leiden tot "immuunontsnapping", waardoor virussen zullen muteren in vaccinresistente varianten. Experts vertelden aan AFP toen dat dit risico erg klein is en dat we ons (toen) juist zorgen moeten maken over de actieve circulatie van een virus. AFP: "Wetenschappers benadrukken dat massale vaccinatie de opkomst van nieuwe varianten van COVID-19 kan voorkomen." Het onderzoek stelt het omgekeerde.
