Het niet gefundeerde verhaal dat de coronavaccins anderen zouden kunnen besmetten, heeft wel degelijk wortels in de werkelijkheid: er bestaan immers vaccins die dat kunnen. Isabel Leroux-Roels in Humo: “Het bekendste voorbeeld is het oraal poliovaccin of OPV. Dat bevat een levend verzwakt virus en wordt, zoals de naam al aangeeft, oraal ingenomen en via de stoelgang uitgescheiden. Vroeger werd het OPV in alle geïndustrialiseerde landen toegediend, maar men is op een te injecteren versie met een gedood virus overgeschakeld.”
“In ontwikkelingslanden wordt het OPV nog wel gebruikt omdat het makkelijker en goedkoper is. Doordat het vaccin wordt afgescheiden, komt het in de omgeving en in het oppervlaktewater terecht. (...) Het probleem is dat het OPV in zeer zeldzame gevallen bij mensen kan muteren, wél schadelijk wordt en in de omgeving kan circuleren. Dat is ook één van de redenen waarom polio nog altijd niet uitgeroeid is.” Het voornaamste nadeel van het OPV is dus dat sommige virussen in de ingewanden bepaalde mutaties kunnen ondergaan waardoor ze virulenter worden.
Gevolg: in 2017 werden er wereldwijd voor het eerst meer kinderen verlamd door polio via die gemuteerde stammen van dat poliovaccin dan door het ‘wilde type’ (Wild Strain of WS). Dat jaar werden er slechts zes gevallen van WS-polio gemeld. Met WS bedoelen volksgezondheidsfunctionarissen de ziekte veroorzaakt door poliovirus dat van nature voorkomt.
Daarentegen zijn er dat jaar liefst 21 gevallen van van vaccin afgeleide polio geweest. Deze gevallen lijken opmerkelijk veel op reguliere polio. Maar laboratoriumtests tonen aan dat ze worden veroorzaakt door overblijfselen van het orale poliovaccin die in de omgeving zijn losgekomen, gemuteerd zijn en hun vermogen om niet-gevaccineerde kinderen te verlammen hebben herwonnen.
"Het is eigenlijk een interessant vraagstuk. Het instrument dat je gebruikt voor [polio] uitroeiing veroorzaakt immers het probleem," stelt Raul Andino, professor in de microbiologie aan de Universiteit van Californië in San Francisco aan NPR.
In juni 2017 meldde de Wereldgezondheidsorganisatie zelfs 15 gevallen van kinderen die in Syrië verlamd waren door van vaccins afgeleide vormen van polio. Deze gevallen kwamen bovenop twee andere van vaccins afgeleide poliogevallen eerder dat jaar in Syrië en vier in de Democratische Republiek Congo.
Na het bereiken van een historisch dieptepunt van 2017, heeft het virus in 2019 nog tientallen gevallen veroorzaakt in Pakistan en Afghanistan, waardoor de mogelijke datum voor de wereld om polio helemaal uit te roeien werd uitgesteld.
