Griepvaccins moeten elk jaar worden geëvalueerd om ervoor te zorgen dat ze effectief blijven tegen nieuwe influenzavirussen. Geldt hetzelfde voor COVID-19-vaccins? Om dat te weten te komen vergeleek een team van onderzoekers van Charité de evolutie van gewone verkoudheidsvirussen met die van influenzavirussen.
De onderzoekers voorspellen dat, terwijl de pandemie nog volop aan de gang is, vaccins regelmatig zullen moeten worden bijgewerkt. Over enkele jaren zullen vaccins waarschijnlijk langer effectief blijven. De resultaten zijn gepubliceerd in Virus Evolution. Een samenvatting staat hier.
Onderzoekers bekeken de evolutie van de drie virussen. Terwijl het influenzavirus 25 mutaties per 10.000 nucleotiden per jaar accumuleert, gaat het bij de coronavirussen (die banale verkoudheden veroorzaken) maar om 6 van dergelijke mutaties in hetzelfde tijdsbestek. Nucleotiden zijn de bouwstenen van DNA en RNA.
De verandering van de coronavirussen was daarom vier keer langzamer dan die van het influenzavirus. "Wat SARS-CoV-2 betreft, is dit initieel goed nieuws", vat prof. dr. Christian Drosten, directeur van het Instituut voor Virologie en onderzoeker bij het Duitse Centrum voor Infectieonderzoek (DZIF) samen. SARS-CoV-2 is immers ook een coronavirus.
Maar bij SARS-CoV-2 wordt de verandering met een snelheid van ongeveer 10 mutaties per 10.000 nucleotiden per jaar geschat, wat betekent dat de snelheid waarmee het evolueert aanzienlijk hoger is dan die van de endemische coronavirussen. "Deze snelle genetische verandering in SARS-CoV-2 komt tot uiting in de opkomst van talrijke virusvarianten over de hele wereld," legt onderzoeksleider Prof. Dr. Jan Felix Drexler uit, een onderzoeker aan zowel het Instituut voor Virologie als het DZIF. "Dit is echter waarschijnlijk te wijten aan de hoge besmettingspercentages die tijdens de pandemie worden gezien. Wanneer het aantal infecties zo hoog is, kan een virus sneller evolueren."
"Op basis van de evolutiepercentages die worden gezien in de endemische verkoudheidscoronavirussen, verwachten we dat SARS-CoV-2 langzamer zal beginnen te veranderen van zodra de infecties afnemen - wat betekent dat zodra een groot deel van de wereldbevolking immuniteit heeft ontwikkeld, hetzij als gevolg van infectie of door vaccinatie. We verwachten daarom dat COVID-19-vaccins gedurende de hele pandemie regelmatig moeten worden gecontroleerd en waar nodig moeten worden bijgewerkt. Zodra de situatie (over enkele jaren) is gestabiliseerd, zullen vaccins waarschijnlijk langer effectief blijven."
