Ik wil de grootse hebben.
‘Narcist’ is het nieuwe modewoord. Net als ‘racist’ wordt het te pas en te onpas gebruikt, wanneer iemand wil scoren op kap van een ander. Wie een hond wil slaan, vind allicht een tok. Maar wat is narcisme eigenlijk?
In een samenleving waarin de spotlight vaak schijnt op persoonlijke prestaties en zelfverheerlijking, is het geen verrassing dat narcisme een steeds grotere rol speelt. Het is een persoonlijkheidskenmerk dat gekarakteriseerd wordt door een buitensporig gevoel van eigenwaarde, een onvervulbare behoefte aan bewondering, en een vaak onvermogen om de gevoelens van anderen te begrijpen. Bij ‘Welingelichte kringen’ vonden we een checklist van 15 kenmerkende gedragingen die je onmiskenbaar doen denken aan een narcistische persoonlijkheid.
1. De onstilbare behoefte aan een bewonderende blik
Narcisten hebben constant behoefte aan bevestiging en bewondering. Ze verlangen naar lof en aandacht, willen als uniek en onmiskenbaar worden gezien door anderen. Het lijkt nooit genoeg te zijn, en hun zelfbeeld hangt vaak af van de aandacht die ze van anderen krijgen.
2. Gebrek aan empathie: de onmogelijkheid om zich in te leven
Een van de meest fundamentele kenmerken van narcisme is het onvermogen om zich in te leven in anderen. Ze kunnen de gevoelens van anderen niet of nauwelijks begrijpen, wat relaties vaak oppervlakkig en eenzijdig maakt. In plaats van compassie te tonen, zien ze mensen als objecten die er zijn om hen te dienen.
3. Manipulatie: onzichtbaar touwtrekken
Narcisten beschikken over een bijzonder talent om manipulatie toe te passen om hun doelen te bereiken. Dit gaat van subtiele schuldgevoelens opwekken tot het uitspelen van mensen tegen elkaar. De controle die ze hierdoor krijgen, versterkt hun gevoel van superioriteit.
4. De jacht op status en uiterlijk vertoon
Narcisten hechten enorm veel waarde aan hoe ze overkomen op anderen, vooral als het gaat om materiële bezittingen, status en fysieke uitstraling. Ze gebruiken uiterlijke kenmerken om hun waarde en macht te bevestigen, en zullen deze vaak overdrijven om zichzelf te onderscheiden van de massa.
5. Kritiek: een onneembare barrière
Of het nu om kleine feedback gaat of ernstige kritiek: voor narcisten is het ontvangen van kritiek altijd een uitdaging. Het bedreigt niet alleen hun zelfbeeld, maar maakt hen vaak woedend of defensief, wat hen in staat stelt de schuld bij anderen te leggen in plaats van hun eigen tekortkomingen onder ogen te zien.
6. Het ongelimiteerde geloof in eigen superioriteit
Narcisten hebben een diepgeworteld gevoel van superioriteit en geloven dat zij recht hebben op speciale behandeling. Ze zien zichzelf vaak als beter dan de rest, en hun mening is niet alleen de beste, maar vaak de enige die telt.
7. Exploitatie van anderen: menselijke schakels in hun spel
Narcisten hebben weinig tot geen respect voor de grenzen van anderen. Ze gebruiken mensen vaak als middelen om hun eigen doelen te bereiken, waarbij ze het welzijn van anderen volledig uit het oog verliezen. Anderen worden gezien als instrumenten in hun zoektocht naar succes of status.
8. Verhoogde zelfpresentatie: de overdrijving van succes
Zelfs wanneer de behaalde prestaties relatief klein of alledaags zijn, zullen narcisten deze vaak overdrijven of zelfs verdraaien om zichzelf in een onterecht positief daglicht te stellen. Alles draait om het creëren van een imago van succes en perfectie.
9. Jaloezie of het voelen van afgunst
Narcisten kunnen enorm jaloers zijn op anderen, vooral als diegene succes of lof krijgt dat zij zelf ook wensen te ontvangen. Maar in sommige gevallen geloven ze zelfs dat anderen hen jaloers zijn, wat de basis legt voor een constant gevoel van onterechte concurrentie.
10. Relaties als instrumenten: moeite met echte verbindingen
Een ander signaal van narcisme is het onvermogen om langdurige en oprechte vriendschappen te onderhouden. Relaties worden vaak bekeken als instrumenten die dienen om persoonlijke doelen te bereiken, wat het moeilijk maakt om diepe en authentieke banden te ontwikkelen.
11. Drang naar controle: alles moet volgen hun plan
Narcisten hebben een sterke behoefte om de controle te behouden. Of het nu gaat om hun omgeving, hun relaties, of de gebeurtenissen die zich afspelen, ze willen altijd de touwtjes in handen houden. Wanneer dingen niet gaan zoals zij het willen, kunnen ze gefrustreerd of zelfs woedend raken.
12. Charmant, maar onbetrouwbaar: de schone schijn van oppervlakkigheid
Narcisten kunnen in sociale situaties buitengewoon charmant en charismatisch overkomen, wat hen in staat stelt anderen te manipuleren. Dit gedrag is echter vaak oppervlakkig en bedoeld om hun eigen doelen te bereiken, in plaats van een oprechte interesse in anderen.
13. Angst voor afwijzing: de onzichtbare kwetsbaarheid
Hoewel narcisten vaak een zelfverzekerde en onwankelbare houding vertonen, schuilt er vaak een diepe angst voor afwijzing achter deze façade. De gedachte om niet gewaardeerd te worden, kan hen in verwarring brengen en zelfs verstoren in hun zoektocht naar goedkeuring.
14. Onvermogen om verantwoordelijkheid te nemen
Een narcist zal zelden verantwoordelijkheid nemen voor eigen fouten of misdaden. Het is altijd de schuld van anderen. Dit onvermogen om verantwoordelijkheid te nemen voor eigen daden maakt hen onbetrouwbaar en vaak moeilijk om mee samen te werken.
15. De oneindige zoektocht naar bevestiging
Narcisten hebben een constant hongerig verlangen naar externe bevestiging. Hun zelfwaarde hangt af van de goedkeuring en bewondering van anderen. Dit maakt hen afhankelijk van het oordeel van anderen en ontevreden als die bevestiging uitblijft.
Deze gedragingen kunnen variëren in intensiteit, maar wanneer ze regelmatig en systematisch aanwezig zijn, wijzen ze duidelijk op narcistische trekken. Het is belangrijk om te begrijpen dat niet iedereen die een of twee van deze gedragingen vertoont, een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Het gaat om een patroon van gedragingen die het dagelijks functioneren van een individu en zijn omgeving aanzienlijk kunnen beïnvloeden.
