In Groot-Brittannië overleden al 16 kinderen aan de bacterie ‘Strep A’ en het RS-virus doet de kinderafdelingen van de ziekenhuizen in Europa uit hun voegen kraken. Wat is er aan de hand?
Tijdschrift Nature: “Beperkingen om de verspreiding van het coronavirus te beteugelen, hebben de verspreiding van andere aandoeningen van de luchtwegen (toen) aanzienlijk afgezwakt. Influenza en RSV - een seizoensgebonden virus dat meestal milde verkoudheidachtige symptomen veroorzaakt, maar dat gevaarlijk kan zijn voor jonge kinderen en oudere volwassenen - verdwenen bijna in 2020 en begin 2021. Nu, op het noordelijk halfrond, stijgt RSV en het aantal ziekenhuisopnames voor griep in de Verenigde Staten is hoger voor deze tijd van het jaar dan sinds 2010.”
Wat is de verklaring? "Deze virussen komen versneld terug”, stelt Scott Hensley, een immunoloog aan de Universiteit van Pennsylvania in Philadelphia in Nature. "Het is mogelijk dat dit jaar een beetje de ‘stamvader’ van alle zal zijn qua griep."
Hensley zegt dat dit komt omdat de bevolking "immunologisch naïever is dan wat we in de meeste jaren zouden verwachten".
Normaal gesproken raken alle kinderen besmet met RSV tegen hun tweede verjaardag. “Nu zie je uiteindelijk kinderen die al drie, vier jaar oud zijn en die nog nooit RSV hebben gezien". Het gevolg: ziekenhuizen liggen vol (zie onder voor de VS).
Voor oudere kinderen en volwassenen die eerder zijn geïnfecteerd, is het probleem afnemende immuniteit. Bij afwezigheid van blootstelling aan een virus nemen de antilichaamniveaus af.
In een typisch jaar "kunnen we worden blootgesteld aan een virus en je lichaam bestrijdt het", zegt John Tregoning, een immunoloog aan het Imperial College London. Maar "dat soort asymptomatische boosting is de afgelopen jaren allicht niet gebeurd".
Maar de meeste beperkingen werden vorig jaar al opgeheven. Dus waarom begint de enorme golf nu pas? Hensley was vorig jaar bang dat griep en RSV zouden opveren. Maar het griepseizoen was over het algemeen mild op het noordelijk halfrond. En hoewel RSV-infecties stegen, was de piek lager dan in pre-pandemische jaren en kwam de piek in de zomer van 2021 - een vreemde timing die mogelijk heeft geholpen om de verspreiding van het virus te dempen.
Wat is dan de oorzaak van de epidemie van Strep A en RSV? In augustus 2021 al bedachten onderzoekers in Frankrijk de term 'immuniteitsschuld' om deze vermindering van de immuniteit op bevolkingsniveau te beschrijven.
Over het concept wordt flink gedebatteerd. Sommigen stellen dat het immuniteitsniveau permanent verlaagd is, maar daar is geen bewijs voor. Voor een tijdelijke verzwakking wel. Het zou betekenen dat de kinderen nu door een golf van ziekteverwekkers moeten. En dat het nadien beter zou moeten gaan. Is dat zeker? Neen. Feit is wel dat de kinderen nu de harde prijs betalen voor het te strenge coronabeleid.
Andere wetenschappers hebben dan weer geponeerd dat de toename van RSV-ziekenhuisopnames het gevolg kan zijn van een onderliggende SARS-CoV-2-infectie die immuundeficiënties veroorzaakt die mensen vatbaarder maken voor andere infecties. Ook hierover wordt een pittig intellectueel robbertje gevochten.
Een andere werkhypothese is de interactie tussen virussen en bacteriën in het lichaam van jonge kinderen. Binnen dat kader is het een andere open vraag hoe deze virussen (RSV, corona en influenza bijvoorbeeld) met elkaar concurreren en interfereren. Infectie met het ene virus kan een sterke aangeboren immuunrespons veroorzaken die infectie met een ander virus kan voorkomen. Maar wat is het effect op een bacterie? Kan de toename van Strep A te wijten zijn aan een blootstelling aan virussen zoals RSV of corona?
Hensley wijst erop dat de eerste griepgolf van vorig jaar afnam kort nadat de Omikron-golf begon. Misschien bood Omikron-infectie enige kortstondige (kruis)bescherming tegen griep. Of misschien heeft de Omikron-golf mensen gewoon overtuigd om zich te maskeren en afstand te houden.
Immunologe Virginia Pitzer verwacht dat de pieken en dalen van volgend jaar veel meer kunnen lijken op die van voor de pandemie. "Ik verwacht wel dat deze winter waarschijnlijk de laatste ongewone winter zal zijn." Is ze zeker? Verre van. Zoals een echte wetenschapper houdt ze vele slagen om de arm.
