“Doe iets aan de angstboodschappen”

De ontslagbrief van Lieven Annemans.

“De lockdown heeft maar één doel: ervoor zorgen dat onze gezondheidszorg niet bezwijkt”, dat was de boodschap van premier De Croo bij het afkondigen van de nieuwe lockdown. Het is duidelijk dat we wat moeten ondernemen om de pandemie te bedwingen, maar is het doel enkel het redden van de gezondheidszorg, of het redden van mensen? Je kan het een semantische discussie vinden, maar het legt misschien wel het probleem van ons beleid bloot: de ontmenselijking. Tot voor kort was er (slechts) één man die de stem was van de ‘voelende’ mens: Lieven Annemans. Doch afwijkende meningen worden in ons land niet op prijs gesteld en hij werd (onrechtstreeks) gedwongen tot ontslag. Vandaag postte hij zijn ontslagbrief op Facebook. Verhelderend.

Beste allen,

Met dit schrijven laat ik jullie weten dat ik heb besloten om mijn deelname aan de evaluatiecel ‘celeval’ stop te zetten. Dit omwille van een combinatie van gezondheidsproblemen en een hoogst onduidelijke situatie van de huidige adviesstructuur.

Ik hoop dat jullie het me niet kwalijk nemen dat ik hierbij enkele beschouwingen geef. Ze kunnen nuttig zijn.

Ik werd eind augustus door het toenmalige kabinet verzocht om deel uit te maken van celeval met de vraag een meer brede visie uit te werken voor de aanpak van de coronacrisis. Maar het bleek zeer moeilijk in te gaan tegen wat Richard Horton in The Lancet ‘the narrow approach’ noemt, en vooral ook tegen de massavorming en de polarisatie (die laatste sterk gevoerd in de media maar ook mee gevoed door enkele experten).

Ik stel vast dat ons land zich nu al meerdere maanden (sinds eind juli) in een problematische situatie bevindt. We zagen een combinatie van dagelijkse angstboodschappen in de media, gevoed met vaak onjuiste of slecht geduide cijfers, en maatregelen die hun doel of de doelgroep missen (en daardoor meer nadelen opleveren dan voordelen). En dat heeft geleid tot twee ongezonde evoluties.

- Meer angst, depressie, geweld, eenzaamheid, extreem veel slaapproblemen, veel zelfmoordgedachten – én pogingen (zie 4de gezondheidsenquête sciensano) en een verwachte toename van materiële ontbering;

- Een verlies aan motivatie om de basismaatregelen te volgen (het dieptepunt daarvan was bereikt midden augustus).

In augustus deden velen een oproep tot een beter beleid met maatregelen die vooral als doel hebben de meest kwetsbaren optimaal te beschermen: de zogenaamde ‘omgekeerde lockdown’. Wetenschappers van o.a. Harvard, Stanford en Oxford noemen het ‘focused protection’ (gerichte preventie). Men heeft er niet naar geluisterd.

Men deed mij in september zelfs af als ‘corona-ontkenner’, terwijl ik enkel wilde wijzen op het verkeerdelijk rapporteren van het aantal besmettingen zonder de context (aantal tests, wie test men) te duiden. Ik heb bovendien zelf constructief meegewerkt aan een barometer gebaseerd op het aantal ziekenhuisopnames. Ik heb ook herhaaldelijk en al van begin september binnen celeval gewezen op het belang van de positiviteitsgraad bij ouderen als voorspeller van stijgende ziekenhuisopnames. Men deed mij ook af als ‘versoepelaar’ terwijl ik net ijverde tegen die maatregelen die meer schade toebrachten dan baten. De manier waarop ik geportretteerd werd en wordt weegt op mijn gezondheid en die van mijn gezin.

We zijn nu in een ernstige situatie beland. Uiteraard is het vandaag dan ook de prioriteit om de ziekenhuizen bij te staan met mensen en middelen, en de curve te doen keren. Laat ons vertrouwen hebben in de modellen die een buiging voorspellen op basis van de maatregelen van 23 oktober. Intussen is er al heel wat evidence dat een verdere lockdown veel meer schade bezorgt dan baten.

Maar het is evengoed de prioriteit om vanaf vandaag aan te vangen met een andere aanpak van de crisis om verder leed (COVID19 en niet-COVID19) optimaal te beperken. Ik geef vrijblijvend mijn advies. Ik laat het aan jullie over om er al dan niet iets mee te doen.

1. Werk samen met Sciensano aan betere cijfers en betere duiding. Geef hen daartoe ook de nodige middelen;
2. Stel maatregelen in vraag die meer kwaad doen dan goed. Voor alle duidelijkheid: dat is niet versoepelen maar verbeteren;
3. Leg meer nadruk op het houden van fysieke afstand: vraag aan de media om daar elke dag over te communiceren; gebruik ook de sociale media om dit te benadrukken;
4. Neem maatregelen om vooral de meest kwetsbaren te beschermen tegen besmetting, met behoud van sociale verbondenheid; gebruik hiertoe ook meer de (sociale) media;
5. Geef in alle hoeken en kanten van de samenleving duidelijke tips, adviezen en duiding omtrent hoe we 3. en 4. kunnen realiseren. Dit vraagt communicatie op maat naar verschillende doelgroepen (leeftijd, socio-economisch, etnisch-cultureel) via vertrouwenspersonen en -organisaties en via de media die zij volgen;
6. Zoek nog beter naar besmettingshaarden om deze meteen aan te pakken;
7. Voorzie in de gezondheidszorg minder administratieve last en verbeter de job-kwaliteit;
8. Promoot gezonde leefstijl (voeding, beweging, mentaal,…);
9. Doe iets aan de angstboodschappen en de polarisatie in de media;
10. Ontwikkel een motiverend perspectief voor de mensen.

Zij die me kennen weten dat ik me al mijn hele loopbaan inzet voor rechtvaardigheid en voor de gezondheid en het welzijn van alle mensen, in het bijzonder diegenen die het moeilijk hebben. Ik zal dat blijven doen zodra mijn gezondheid het toelaat. Ik wens jullie veel moed en sterkte de komende tijd en heb alle respect voor jullie engagement en inzet.

Gelieve dit bericht met de nodige discretie te hanteren en deze discretie ook bij de celeval-leden te vragen.

Met oprechte groeten,

Lieven Annemans