Eén foto? Dat is dan 700 flappen aub!
Je zal maar horecabaas zijn die net uit twee helse coronajaren probeert te klauteren. Je probeert in te spelen op de hippe markt van het take-away, zoekt inspiratie op het internet en gebruikt een (slechte) foto die op Google terug kunt vinden. Je verkoopt een schotel of zes waarmee je toch een dagje elektriciteit kunt betalen en dan krijg je een gigantische schadeclaim in je bus. Foto gepikt op het web? Dat is dan 700 keiharde euro’s dokken, liefst meteen en die foto, die mag je nog steeds niet gebruiken. Welkom in de vibrante, nieuwe businesswereld van copyright-trollen, die ondertussen ook België massaal bestoken.
Laat ons meteen even een erg belangrijk punt duidelijk maken: materiaal schaamteloos pikken is niet ok. We zijn zelf allemaal freelancers en meer dan eens merken we op dat onze foto’s of video’s plots en vooral ongevraagd ergens anders opduiken. Slechts een enkeling doet dit echt met kwaad opzet, het gros van de betrokken partijen doet het louter omdat Google dergelijk gedrag faciliteert. Na enkele sorry’s, een paar pinten of in het geval van mediakanalen een betaalde factuur is de kous af en gaat het leven verder. ‘Mensen spreken mensen’ is een oud motto dat in deze turbulente tijden een erg waardevol iets is geworden. Copyright-trollen baseren zich op die wetenschap, maar draaien de rollen om. De uitzondering wordt plots hun handelsmerk. Waar de creatieveling zijn uiterste best doet om degelijk werk af te leveren, zetten trollen alles op alles om toch maar schadeclaims de wereld in te kunnen sturen. Dat hun werk niet eens de smartphone-fotokwaliteit van een 12-jarige puber benadert is niet erg, ze verdienen er toch geen geld mee.
Het overkwam een koppel ondernemers uit het West-Vlaamse Lauwe. Beiden hun comfortabele leven opgegeven om hun eigen café te kunnen uitbaten, kregen ze in maart 2020 het deksel op de neus. “Doe maar toe”, klonk het bij onze regering bij het aankondigen van de eerste lockdown en ze zagen hun investering verdampen als sneeuw voor de zon. De facturen bleven komen en de schuldeisers hadden heel wat minder compassie dan de burgers, dus moest er geld in het laatje komen. Hoera voor take-away dus en Tony en Caroline - want die ondernemers hebben ook een voornaam - gingen aan de slag. Ze zochten recepten en inspiratie op het internet en maakten voor hun lokale mailing gebruik van enkele foto’s die ze ook op Google vonden. Lang leve het doorzettingsvermogen van de Vlaming, totdat ze een brief uit Nederland in de bus kregen.
Pieter Pannevis, de grote baas van fotografiebedrijf Yummy Food Foto’s uit Nijkerk, vond het niet zo netjes dat ze zomaar zijn kwakkelfoto van een gepaneerde vis op een bord hadden gebruikt. Feit, ze mochten dat niet lukraak doen en feit, het is moeilijk te begrijpen dat een schijtfoto zoals die van de paneervis überhaupt als professioneel wordt beschreven, dus zou je gaan denken dat ze het daar op een akkoordje kunnen gooien. Niet dus, want Tony en Caroline worden al van de eerste brief afgedreigd. Die foto kopen? Neen hoor, even heerlijk 700 euro aan gemiste inkomsten op tafel leggen en die foto moeten ze meteen verwijderen. De brieven volgen elkaar op en volgens Pieter gaat het hem om een erezaak. Wie een foto pikt moet hiervoor betalen en daarmee is de kous af. Een advocaat wordt erbij betrokken en ook de rechtbank loert om de hoek.
Het lijkt erg bizar allemaal, want een beetje fotograaf zou toch tevreden moeten zijn wanneer een foto wordt verkocht? In het geval van Yummy Food Foto’s gaat het vooral om schadeclaims en niet zozeer om het verkopen van zijn beeldmateriaal. Wat blijkt? Pieter staat in eigen land te boek als een copyright-trol, een kerel die van schadeclaims zijn handelsmerk heeft gemaakt. Dat grote bedrijf is niets meer dan een (gratis) website die de gepensioneerde Pieter als front heeft opgetrokken. Zijn portfolio bestaat uit een resem aan - in het beste geval - middelmatige foto’s waarmee hij het internet bombardeert. De kredietcontrole van zijn onderneming leert ons dat zijn zaak niets meer dan een lege doos is, dus veel omzet kan hij uit die foto’s niet echt halen. Waar komen de centen dan wel van? Het antwoord druipt ondertussen ook de Belgische markt binnen.
Pieter gooit zijn foto’s overal rond met een copyright-vermelding die zijn naam niet gebruikt. Wie het spel eerlijk wil spelen door hem te contacteren, krijgt resoluut geen antwoord. In zijn verdediging stelt de copyright-trol dat dit geen excuus is om zomaar zijn foto’s te pikken. Wij fronsen de wenkbrauwen bij het idee dat een fotograaf, die inkomensverlies scandeert, helemaal geen bal wil verkopen. Wat dan volgt is een stortvloed aan dreigementen die flirten met de term afpersing. Honderden euro’s worden gevraagd voor een foto die je dan uiteindelijk niet mag gaan gebruiken en veel slachtoffers betalen uiteindelijk om van zijn tsunami aan brieven af te zijn. In Nederland zijn de slachtoffers van Yummy Food Foto’s niet meer op een hand te tellen en wordt de ‘professionele’ fotograaf zowat overal uitgespuwd. Zijn favoriete doelwitten zijn kleine bloggers en bescheiden horeca-ondernemingen, mensen die niet de middelen hebben een dure rechtszaak te overleven. Zelf ziet Pieter er helemaal geen graten in, want zo maakt hij openlijk publiciteit voor het incassobureau waarmee hij samenwerkt.
Omdat Nederland ondertussen uitgemolken is en zijn naam zowat overal rode lampen laat branden, heeft hij nu zijn pijlen op België gericht. In Lauwe hebben ze dat aan de levende lijve ondervonden en staan ze met hun rug tegen de muur. Volgens hun advocaat zal de rechtszaak veel meer kosten dan hetgeen ze nu moeten betalen en is ‘iets dokken’ de enige oplossing. Die foto? Als ze hem nog eens gebruiken is het weer van dattum, want Pieter verkoopt nu eenmaal zijn werk niet. Caroline en Tony zijn niet de enige die in ons kleine landje al met de afperser te maken hadden. De uitbaatster van een kleine speeltuin in Lendelede moest zo meer dan 900 euro op tafel leggen voor één foto en ook in Antwerpen vond hij al slachtoffers.
De werkwijze van Yummy Food Foto’s is eigenlijk al een weggever van formaat. Zijn slachtoffers krijgen steevast dezelfde brieven toegestuurd, die bulken van de referenties naar rechtszaken uit Nederland. Ze staan bol van de zwaarwichtige woorden, zonder twijfel om de indruk te scheppen dat hij een belangrijk zakenman is. Uiteindelijk zorgen ze enkel voor hetzelfde effect je krijgt wanneer je naar devOpel Manta van de New Kids kijkt… je kan ook zeggen dat het tuning is.
Wanneer wij Pieter hierover aanschreven kregen we na enige tijd toch een eerste reactie. Doordat het verhaal voor de rechtbank moest verschijnen - dat was voor hem toen al duidelijk - kon hij hierover niet communiceren. De brief met zijn reactie is opnieuw opgesteld in dezelfde marginaal dogmatische stijl. Bij het voorschotelen van de andere gevallen, die ondertussen waren afgesloten en waar er dus geen rechtbank meer aan te pas kwam, werd Pieter boos. Wij waren uit op sensatie en waren hem aan het provoceren en mochten ons niet als onderzoeksjournalist profileren. Op onze vragen, wat nu eigenlijk zijn businessmodel was en waarom mensen de aangekochte foto’s alsnog niet mochten gebruiken, werd nog steeds geen antwoord geformuleerd.
Pieter laat het alvast niet aan zijn hart komen en gaat vrolijk verder, want wettelijk gezien kan hij dat. Eenmaal de markt ook in België opgedroogd zal zijn en hij het werk van de duizenden freelancers hier onmogelijk zal hebben gemaakt, zal hij zonder twijfel zijn briefwisseling laten vertalen om dan de buurlanden aan te pakken. Het concept van copyright-trollen is niet nieuw en is al jaren vooral in de Verenigde Staten een ware pest. Daar hebben verschillende verenigingen, met in hun kielzog advocaten, al meer dan eens een rechtszaak tegen zo een trol gewonnen. Aan onze kant van de oceaan is er vooralsnog geen sprake van verweer en blijkt de portefeuille open trekken de enige oplossing.
Wie dan ook foto’s van maaltijden zoekt en, net zoals de maaltijden zelf, waarde hecht aan kwaliteit kan zich misschien beter richten tot sites zoals unsplash.com, waar je gratis en volledig legaal beeldmateriaal kunt downloaden.
